Harginen Haitzan dagoen "zintzarrien gurutzea" gaur egun.
Traductor al catalá, galego, castellano, english traslator, traducteur française.
1902 urtean gaude. Urte asko dira haizeak Sarbil mendillerroaren magalean sakabanatzen diren herrietaraino Harginen Haitza izeneko haitz-puskatik zintzarri batzuen hotsen oihartzuna eramaten duela, gogor dabilenean batez ere. Haitzetan dabiltzan ahuntzen zintzarriak? Ezinezkoa, Harginen Haitza horma bertikalez defendatua baitago. Naturaz gaindiko fenomenoren bat? Baliteke, kontutan hartzen bada Sarbileko haitzetan aurkitutako gizakien aztarnak baita ustezko aldare pagano bat ere. Zaharrenek zintzarriak zintzilik dituen gurutze baten inguruko istorioa kontatzen dute, belaunaldiz-belaunaldi sutondoan kontatu izan den istorio zahar horietako bat. Kontatzen dutenez, hargin batzuek igo omen zuten gurutze hori, hortik Haitzaren izena.
Misterio hau argitzeko asmoz, Etxauriko Jose Irujo eta Eustakio Lakuntza eta Ziritzako Domingo Pellori Harginen Haitza igotzea bururatu zitzaien. Igoera arriskutsu honetarako Kiriako eta Harginen haitzak banatzen dituen tximini estuan zurezko-oholak trabatu zituzten harkaitzean zizelkatutako zuloetan, aldamio moduko bat osatuz. Bi Haitz hauen arteko urkilaren gainean dagoen erlaitz inklinatutik gora aldiz, 22 mailako eskailera bat jarri zuten. Hori guztia bertara igo eta bertan jartzeak eraman zien lana izugarria izan zen.
Bi saialdi behar izan zituzten Haitzara igotzeko. Lehenengoa tragedia batean amaitzear egon zen, harkaitz-bloke erraldoi bat bota zutenean. Blokeak, bere erorketa askean, eskailerako bost maila eta tximinian trabatutako oholetako bat puskatu zituen. Izututa eta begira zituzten herritarren aholku eta oihuei kasu eginez, igoera bertan behera uztea erabaki zuten. Egun batzuk beranduago zorte hobea izango zuten, baina eskaileraren luzerarekin ez zuten asmatu eta azkeneko metroak modu askean eskalatu behar izan zituzten Haitzara igo ahal izateko. Harginen Haitzaren gailur zabalera igo zirenean bertan dauden arteen artean batera eta bestera begira hasi ziren, zerbaitek atentzioa deitu zieten arte. Sastrakak erdi-ezkutatua forjazko gurutze bat aurkitu zuten, bi zintzarri zintzilik zituena, baita han bertan jarri zeneko urtea grabatuta ere: 1728.
Ez dut imajinatu nahi hiru gazteen harridura aurpegia eta sortutako galderak: nork forjatu zuen gurutzea? Nork igo zuen? Zergatik? Gailurrean zeuden arteak moztu eta horman behera botatzeko aprobetxatu zuten igoera, hauen egurrari erabilera emateko. Gaua bertan pasatu ondoren, biharamunean gurutzea haranera jaitsi zuten errementari batek konpondu zezan. Eta konponketaren ondoren, 1728 urteari 1902 urtea gehitu zioten, eta berriro ere utzi zuten gurutzea Haitzaren kaskoan.
Berrogeita bost urte beranduago, 1947 urtean, Emilio eta Braulio Jaunsaras anaiak eta Benito Andueza, militarren kordada batekin Harginen Haitzara igo ziren eta gurutzea bigarrenez jaitsi zuten haranera. Kalixto Arbizu errementariak gurutzeari plaka batean igoera berri honen urtea grabatu ondoren berriro utziko zuten bere lekuan.
Zintzarrien gurutzea 1947 urtean. Argazkia "Desolvidar" blogatik hartua dago.
1959 urtean Club Deportivo Navarra taldeko Roberto Carballeda eta Alejandro Tapiak Haitza ipar-aurpegiko tximiniatik eskalatu zuten lehen aldiz eta gurutzea hirugarrenez haranera jaitsi zuten. Zintzarriak izan ziren konponduak oraingoan baina gurutzeari ez zioten laugarren urte bat gehitu.
1981 urtea izango zen gurutzeari gehituko zioten azkenekoa. Urte honetan gurutzea haranera azkenekoz jaitsi zen konpondua izateko berriro ere.
Zintzarrien gurutzea 1981 urtean bere lekura eramateko egin zen erromerian. Argazkia "Desolvidar" blogatik hartua dago.
Harginen Haitzaren gailurrean, ehun bat lagunen parte-hartzearekin, jada jarrita zegoen Gurutzearen omenaldi txiki batean, apaizak meza bat eman zuen hildako mendizaleen eta, bereziki, lehen igotzaile ezagunen omenez. Ekitaldia goraipatuz abesbatza txiki bat inprobisatu zen, une oro txistuaren doinuek lagunduta.
1981 urtean gurutzea jarri zenean ospatu zen meza. Argazkia "Oarso" aldizkaritik hartuta dago.
Ia 300 urte pasa dira gurutzea lehen aldiz igo zutenetik eta galderek erantzunik gabe darraite: nork forjatu zuen gurutzea? Nork igo zuen? Zergatik? Misterioak dirauen bitartean haizeak zintzarrien hotsen oihartzuna zabaltzen jarraituko du Sarbil mendilerroaren magalean sakabanatzen diren herrietaraino.
Asierrek istorio zirraragarri hau kontatu zidanean eta 1901 urtean eskalatu zuten bide bera eskalatzea proposatu zidanean ezin izan nion ezetzik esan. Nola dakien istorio zaharrez eta bereziez osatutako eskalada-bide hauek zenbat gustatzen zaizkidan, jejeje. Baina proposamenak bazuen motibazio bat gehiago niretzat, Etxaurira nindoan hirugarren aldia izango zelako. Lehenengo bietan ezin izan nuen eskalatu; lehenengoan sorbalda atera-berria nuelako eta bigarrenean Etxauri Haitzara (Sarbil edo Cabezón de Etxauri bezala ere ezaguna dena) igo nintzelako, eskalada-eskola osatzen duten hormen artean doan bide eder bat jarraituz. Urte askoren ondoren, azkenean Nafarroako eskalada-eskolarik handienean eskalatzeko zortea izango nuen.
BIDEAREN DATU BATZUK
- Luzera: 45 metro.
- Luze kopurua: 2.
- Nork irekia: Inork ez daki baina dirudienez 1728 urtean igo zen lehen aldiz.
- Zailtasuna: 5c+. Luzez-luze: 1ºL: IV (25 m) eta 2ºL: 5c+ (20 m).
- Orientazioa: Hegoaldea. Udan bero handia pasa daiteke.
- Ura: Etxauri herriko iturrian hartu daiteke.
- Hurbilketa: Kotxea Etxauri eta Lizarra lotzen dituen NA-700 errepidearen 15garren kilometroa pasa ondoren dagoen aparkalekuan utziko dugu. Bertatik Kiriako Haitzaren mendebaldeko hormara zuzentzen den bidea hartuko dugu. Horma honetara iristen garenean Haitza iparretik doan bidexkatik inguratuko dugu, Harginen Haitzaren ekialdean kokatu arte. Pasagune estu bat zeharkatu ondoren zubixka bat gurutzatu eta sirga batekin babestutako igoera baten ondoren Harginen Haitzaren ekialdeko horma bertikalera iritsiko gara. Honen ezkerretik doan bidexka jarraituz, erlaitz bat zeharkatuko dugu hegoaldeko tximiniaren oinera iristeko.
- Jaitsiera: 40 metro inguruko rappel bat eginez.
- Eramandako materiala: 60 metroko bi soka, luzera ezberdineko 10 express zinta eta luzera ezberdinetako zinta-uztaiak bilguneak muntatzeko, baina azkeneko hau ez genuen erabili. Walkie-talkie pare bat eramatea gomendagarria izan daiteke bilguneen artean oihuka ez aritzeko eta horman bizi diren animali eta hegaztiak ez molestatzeko.
- Eskalada-bidea eskalatzeko pasatako denbora: Ordu bete eta hogei minutu..
BIDEAREN KROKISA
Bidearen krokis orokorra.
Krokis zehatza. Bigarren bilgunea eta hasierako tximinia ezkutuan geratzen dira.
Goiko krokis zehatzan ezkutuan geratzen den tartea, bigarren bilgunea eta bigarren luzeko hasierako tximinia bertikala.
DESKRIBAPENA
Goizean goiz iritsi ginen kotxea utzi genuen aparkalekura, Etxauri eta Lizarra lotzen dituen NA-700 errepidearen 15garren kilometroa pasa ondoren dagoena, kanpin batera iritsi aurretik. Aparkalekua ez da identifikatzeko zaila, bertan gatza gordetzeko depositu erraldoi bat dagoelako, eskalada sektore ezberdinetako informazioa duen egurrezko informazio-panel batekin batera. Panel honen arabera 551 metrora geunden, baina 1.000 metrora egongo bagina moduko hotza egiten zuen. Mendatean gora zihoazen txirrindulari ausartek ere arropaz goraino estalita zihoazen, azal gutxi agerian utziz.
Kotxea uzten den aparkalekua.
Aparkalekuan dagoen egurrezko informazio-panela.
- Tenperaturak gora egingo duela esanda dau ba.
- Nik ere hala entzunda dauket – erantzun nion Asierri kotxetik irten nintzenean -, baña oaingoz asuntoa frexkoa dau.
Polarrak goraino lotuta, bezperan prestatutako motxilak sorbaldetatik zintzilikatu eta martxan jarri ginen poliki-poliki arteen artean galtzen den pista bat jarraituz, bidearen oinera iristen ginenerako eguzkiak bazterrak epeltzen hasita egongo zenaren itxaropenez.
Pistara hurbiltzen.
Pista jarraitzen hasi eta metro gutxira dagoen bidegurutzean eskuinera hartu genuen baita pista bidexka bihurtu ondoren topatu genuen bigarren bidegurutze batean ere. Gure helburua Kiriako Haitzaren hegoaldera zuzentzen den bidea jarraitzea zen mendebaldeko hormarekin topo egin arte. Orduan, bai Haitz hau eta baita Harginen Haitza ere ipar-aldetik inguratuko genituen.
Lehenengo bidegurutzean.
Bigarren bidegurutzean.
Udaberri-usaina nonahitik iristen zitzaigun: ezpelen freskotasunetik, txorien kantu goiztiarretik baita lurra tapizatzen zuten kolore horiko lore distiratsuetatik ere. Egunak luzatuz eta argituz doaz, eta leku guztietan, gure barnean ere, neguan ezkutatuta egon den alaitasun berezi bat nabari da. Hogei minutu pasatxoko igoeraren ondoren, arteen gainetik Kiriako Haitzaren mendebaldeko horma agertu zen bat batean, bidai luze baten ondoren lanbroaren artean agertutako itsasontzi erraldoi baten brankaren moduan.
Kiriako Haitzaren mendebaldeko hormara iritsitakoan ezkerrera hartu genuen lehenengo bidegurutzean.
Brankari begirik kendu gabe, igoera honetan lehen aldiz bidegurutze batean ezkerrera hartu genuenean ipar noranzkoan hasi ginen oinez, parean Dorrea eta Pirulo sektoreetako hormak agertu ziren, zuzen jarraituz gero bidea itxiko zigutela mehatxu eginez. Baina mehatxua ez zuten bete behar izan, metro gutxi batzuen ondoren berriro ere eskuinera jo genuelako, Kiriako Haitzaren mendebaldeko hormaraino iritsiz. Arteen artean hormaren oinetik aldendu gabe doan bidexka jarraituz Haitzaren ipar-hormara pasa ginen.
Kiriako Haitzaren mendebaldeko horma inguratzen. Parean, Dorrea eta Pirulo sektoreak.
Ipar-horma hotz eta hezeari begira aho zabalik gindoazen kimikoak leku imajinaezinetan jarrita ikusten genituelako, horman marraztutako lerro ezberdinen ibilbidea adierazten . Sinestezina da eskalatzaile batzuk nondik igo daitezken ikustea.
- Hau izangoa iparreko tximinia – esan nion Asierri Kiriako eta Harginen Haitzak banatzen dituen tximiniara iritsi ginenean -. 1959an igo zutena.
Ez dakit igoera hau asko errepikatu den, belar eta sasiak erdi-estalia dagoelako. Sua argitaletxeak argitaratutako Carlos Velazquezen “Nafarrroan eskalada egiteko gida” liburuaren arabera tximini honetan kimikoak jarrita daude, baina ez genituen ikusi.
Harginen Haitzaren ipar-hormaren amaierara iritsi ginenean bideak hegoaldera eraman gintuen. Bi haitz handien arteko pasagune estu bat zeharkatu ondoren Harginen Haitzaren ekialde eta hegoaldeko hormetara iristea ahalbideratzen duen zubi txikira iritsi ginen, metro eta erdi inguruko zabalera duen arrail sakon baten gainean eskegita dagoena.
Zubi txikira iritsi aurreko pasagune estuan. Argazkia jaitsieran egina dago.
- Zubie etzeonen salto egiten omen zuten – esan zidan Asierrek.
- Ostia, ba ausarta behar da izan material guztiarekin salto egiteko – erantzun nion zubiaren erditik arrailaren iluntasunera begira.
Zubi txikia zeharkatzen.
Zubia zeharkatuta, altzairuzko sirga batekin babestuta dagoen pasagune bat dago, Harginen Haitzaren ekialdean dagoen lautadatxoan utzi gintuena.
Sirgak babesten duen pasagunearen amaierara iristen.
Asier sirgaren pasagunea amaitzen den lekuan.
Pasagune hau atzean utzita ekialdeko horma bertikal eta ikusgarria agertu zen gure begien aurrean; eta honen gainean, denborari desafioa eginez, tente, harro, zintzarrien gurutzea.
Harginen Haitzaren ekialdeko horma parez-pare. Honen gainean zintzarrien gurutzea ikusi daiteke.
Orain arte jarraitutako bidezidorrari segika Haitzaren hegoaldera pasa ginen, horma honen oinean dagoen erlaitz nabarmenaren zeharkaldiarekin hasiz.
Sirga jarrita dagoen pasagunean seguru ez nindoala sentitu nuen, baldar samar, beldurtuta egongo banintz moduan. Eta puntu honetara iritsita esan beharra daukat Etxaurira joateak hirugarren motibazio gehigarri bat bazuela niretzat, motibatzen ninduen era berean beldurtzen ninduena: bere eskalada-bideek duten zailtasun maila zorrotzaren ospea. Zenbatetan entzun ditugu “Etxauriko gradua ez da oparitzen”, “Etxauriko kintoak beste leku askotako sextoen modukoak dira” edo "Etxaurira zailtasun maila ongi dominatua duzula joan behar duzu" bezalako esaldiak:
- Gaurko bidearen bigarren largoko zailtasune ere segun eta zein liburutan begiratu ezberdine markauta dau – esan nion Asierri “Nafarrroan eskalada egiteko gida” liburuari erreferentzia eginez -. Edizio zaharretan V bakarrik ematen diote, azkenekon aldiz 5c+.
- Ta lehenengo largori?
- Kuarton jarraitzen du.
Harginen Haitzaren hegoaldean dagoen erlaitz belartsuaren zeharkaldian.
Etxauriko zailtasun maila zorrotzaren ospeak eskalatzen hasi aurretik baldintzatzen ari ninduela sentitzen nuen eta Asier ere ez nuen ohiko lasaitasunarekin ikusten. Bizitzan gauza bera gertatzen da: mundua, beste pertsonak edo norberaren burua ikusi eta epaitzeko dugun modua ere baldintzatuta dago, aurretiko pentsamenduen, aurretiko emozioen kudeaketen edo besteen ideia edo iritzien eraginez. Eta baldintzapen honek mugatzen gaitu kontziente ez bagara ere, nire eskalada mugatzen ari zen moduan. Honegatik, Harginen Haitzaren hego-horman dagoen erlaitzaren amaierara iritsi eta hego-tximinia lehen aldiz ikusi genuenean, lehenengo luzea nik eskalatzea eskatu nion Asierri, liburu guztiek aho batez IV zailtasuna duela diotena.
- Lehenengo luzea, 25 metro, IV. Hasiera batean zalantzak izan genituen arren, Totem sorta arnesean zintzilik eramatea erabaki genuen, badaezpada. Motxilak arteen itzalpean geratuko ziren, bide beretik rappel egiteko asmoa genuelako. Luzeari lehen metroetan tximinia baten itxura baino kanal baten itxura handiagoa hartu nion. Koska etzan eta erraz batzuk igo ondoren, eguzkiak lehortzen hasitako landare heze batzuen artetik pasatzen hasi nintzen, tximiniaren ezker-horman dagoen lehen kimiko batetik lehenengo express-zinta pasatuz (III). Kimiko hau jarrita dagoen altueragatik ziurrenik bertan dagoen beste bide bateko lehenengo asegurua izan zitekeela pentsatu genuen, Kiriako Haitzara doan ohiko bidearena?
Belarrez estalitako tarte hau zeharkatu ondoren tximinia estutu eta tentetzen da, pare bat metroko irtengune bat osatuz: luzearen lehen zailtasunaren azpian nengoen jada. Tximinia osatzen duten bi hormak goitik behera begiratu ondoren, oinak bi hormetan kokatu eta gorputza pixkanaka altxatuz, pasagune hau babesten duen kimikora iritsi nintzen, eskuin horman erdi-ezkutatuta dagoena. Pasagune hau IV zorrotz bat iruditu zitzaidan, beharbada goikaldean berriro ere belarra aurkitu nuelako: “bueno, oraingoz zailtasune ez da hain gogorra”, pentsatu nuen.
Lehenengo irtengunearen oinean nola igoko nuen ikusten.
Pasagune honetatik gora tximiniak estua izaten jarraitzen du, tentea eta belarrez estalia. Metro gutxi batzuren ondoren luzearen bigarren zailtasunera iritsi nintzen, Harginen Haitza eta Kiriako Haitzen arteko urkilara eramango ninduen 4 metro inguruko irtengune bertikal bat. Beharbada tximinian eskalatzeko teknikan eskarmenturik ez dudalako, beharbada ongi kokatu ez nintzelako edo beharbada lasai ez nindoalako baina bigarren irtengune honen zailtasuna IV baino gehiagokoa dela iruditu zitzaidan, IV+ edo V- inguruan. Bidean botako nituen lehenengo arnasestuak hemen bota nituen; gainera ez nuen Totem bat trabatzeko lekurik aurkitu, lehenengo metroetan batez ere, pasagunea babesten duten bi kimikoetako lehenengoa altu geratzen baita.
Urkilan dauden harkaitz-bloke handietara igo nintzenean ipar-hormatik zetorren haize hotz batek agurtu ninduen. Ez nuen bitan pentsatu Kiriako Haitzaren ekialdeko horman dagoen uztaidun bi paraboltez osatutako bilgunean lehenengo bilgunea muntatzeko.
Muntatu genuen lehen bilgunean.
Muntatu genuen lehen bilgunetik behera egindako argazkia.
Asierri aseguratzen nion bitartean hurrengo metrotan eskalatu beharko genuen tximinia bertikalari zeharka begiratzen nion behin eta berriz. Minutu gutxi barru hortik igotzen ariko ginela pentsatzeak bakarrik bertigoa sentiarazi zidan.
Lehenengo irtengunea eskalatu ondoren.
- Reunioa ez dago eskubin? – Galdetu zidan Asierrek bigarren irtengunearen amaierara iritsi zenean.
- Nik ez det besterik ikusi – erantzun nion -. Ze ba?
- Liburun reunioa tximiniaren eskubin daula emateu.
Bigarren irtengunearen irteeran.
Bilgunera iritsi zenean, Asierren isiltasunak bera ere hurrengo metroak nondik eta nola eskalatuko zituen baloratzen ari zela adierazten zuen. Beharko zuen material guztia hartu eta, hormetako baten bizkarra eta bestean hankak jarriz gorputza altxatu zuen, pasagunea babesten duen kimikotik express-zinta bat eta bi sokak pasatuz.
Tximinia babesten duen kimikotik aseguratu ondoren.
Kimikoak ematen duen segurtasunarekin, bi hankak ireki eta, gorputzarekin “X” erraldoi bat osatuz, tximinia igotzen jarraitu zuen.
- Paretan nahita egindako koskak daudela ematen du – esan zidan tximiniatik irten aurretik.
- Pentsatzen det egurrezko aldamioa jarri zutenean, oholak paretetan enkajatzeko egingo zituztela – erantzun nion.
Gorputzarekin "X" bat osatuz eskalatzen.
Harginen Haitzaren hormara pasatu eta tximiniaren gainean dauden helduleku batzuei tira eginez tximiniatik irtetea lortu zuen, honen gainean dagoen erlaitz inklinatu batera igoz (IV).
- Hementxe beste reunio bat dau!! – Esan zidan erlaitzetik -. Seguro hau dela liburun agertzen dena.
- Ba ordun igual hobe reunioa hor montatzen badeu, ez?
- Bai – erantzun zidan -, hola hobe aseguratuko nazu.
Erlaitz inklinatuaren ertzetik nik bilgunea muntatu nuen lekura egindako argazkia.
Tximinia igotzen hasi nintzean oinen azpian hondorik gabeko amildegi bat ireki zela sentitu nuen. Une labur batez paralizatuta geratu nintzen, ez aurrera ez atzera, edozein momentuan eroriko nintzenaren beldurrez. Baina sokak arnesetik tira egiten zidala sentitzeak konfiantza apur bat piztu zidan eta hormetan zizelkatuta dauden helduleku higatuetan oinak jarriz bilgunetik uste nuena baino errazago eskalatu nuen tximinia.
- Hau ere ez zait ba kuarto iruittu.
- Nei ere ez – erantzun zidan -. Kuarto mas edo kinto menos izango balu ere ondo egongo litzateke.
Haize hotzaren mende zegoen bilgunera iritsi nintzenean eta hurrengo luzean eskalatuko genuen tximini bertikal eta bihurritua ikusi nuenean beldurra sentitzen hasi nintzen, bilgunetik bertatik lasai ez zintzilikatzeko adinakoa.
- Neire iritsi naizenen inpresioa egin dit – esan zidan Asierrek -. Baina aseguratzen egon naizen tarte hontan lasaitu naiz. Zu ere seguro lasaituko zeala.
Arnesetik zintzilik nuen express-zinta bakarra eman nion berehala Asierri. Bera bilgunetik askatzen zen bitartean ni pixkanaka bertatik zintzilikatzen joan nintzen.
OHARRA: Asierrek aurretik eskalatu zituen 7-8 metro eskas hauek bidearen lehenengo luzearen azalpenaren barruan sartu ditut bidearen berezko lehenengo bilgunea hau baita. Geroago “Nafarrroan eskalada egiteko gida” liburuan irakurriko genuen moduan, nik muntatu nuen “lehenengo bilgunea” “Piliflash” bidearena da.
- Bigarren luzea, 20 metro, 5c+. Beldurrak gaua zipriztintzen duten izarrak bezalakoak dira. Argitasunaren arabera gehiago edo gutxiago ikusten dira. Eta oraindik erabat kontziente ez bagina ere, gure buruarenganako konfiantza eta sinesmenaren argitasuna apaltzen ari zen, beldurrak agerian geratuz.
Asierrek ez zuen zailtasun handirik izan lehenengo kimikora iristeko, nahiz eta besoetatik zertxobait tira egin behar izan zuen.
Lehenengo kimikoaren parean.
Hemendik gora tximinia bertikal bihurtzen da eta zertxobait makurtua izatera ere iristen dela esango nuke. Zati honetan Asierren konfiantzaren argitasuna apaltzen hasi zen. Gorputzaren pisua besoetatik eusteagatik indarrak gutxitzen zitzaizkion heinean, bigarren eta hirugarren kimikoetara nondik iritsi baloratzen ari zen: tximiniaren barrutik edo tximiniaren eskuin hormak osatzen duen ezproiaren ertzetik? Arnasestuka, tximiniaren barrura sartzea erabaki zuen, bizkarra honen ezker paretan jarri eta atseden hartzeko asmoz. Baina beldurrak agertzen hasita zeuden eta hirugarren paraboltera oso nekatuta iritsi zen, honegatik parabolt honen parean atseden hartzea erabaki zuen.
- Peñartean eskalatu genun 6a-ko bia horren antzekoa da – esan zidan "Diedro" bidea gogoratuz -, explosiboa.
Atseden motz honen ondoren Asierren konfiantzaren argitasuna berpiztu zen. Tximiniaren amaierara kontu handiz iritsi, honen gainean dagoen kimikotik (luzean dagoen laugarrena) aseguratu eta eskuin aldera irten zen, begi bistatik galduz (5c+).
Tximiniaren amaierara iristen.
Hemendik aurrera, soken irtetearen abiadura “Reverso”-tik zehar oso poliki joan zen, tarteka erabat geratuz. Txminiaren irteeratik eskuin aldera goranzko zeharkaldi bat egin behar da (V); baina zeharkaldi honetan dauden kimikoak ikustea kosta egiten da, ez ezkutatuta daudelako, harkaitzaren kolorearen antza handia dutelako baizik. Honen ondorioz, Asierrek burua ahal izan zuen lasaien eraman behar izan zuen denbora osoan, baita begirada zorrotza ere.
Zeharkaldiaren amaieran 3 metro inguruko tximini/diedro bertikal bat dago. Kimiko pare batez babestua badago ere, Asierrek espero ez zuena estutu behar izan zuen uztaidun bi paraboltez osatutako bilgunera iristeko (5b).
Ez dakit haizeak eragindako hotzez edo eskaladak eragindako beldurrez baina Asierrek bilgunera iritsi zela esan zidanean dar-dar batean nengoen. Sokek gerritik tiraka hasi zitzaizkidanean bilgunetik askatu eta tximiniara hurbildu nintzen.
Ez nuen denbora luzeegirik behar izan gorputza berriro ere berotzeko; izan ere tximiniaren amaierara arnasestuka iritsi nintzenerako arropa guztia soberan nuen. Bigarren luzetik gehien kostatu zitzaidana tximiniatik eskuinera irtetea eta bilgunera iritsi aurreko 3 metro bertikalak izan ziren. Lehenengoan kaskoarekin tximinia ixten duen hormatxoari ematen nionez, asko makurtu behar izan nintzen bertatik irteteko. Bigarrenean aldiz, Asierri gertatu zitzaion moduan, asko estutu behar izan nuen.
Zeharkaldiaren amaieran, bilguneara iristeko eskalatu behar den tximini/diedro bertikalera iritsi aurretik.
- Enkadenatu dezu?
- Bai, baina egin ditudan mugimendu batzuk ez nituzke sekula egingo soka azpitik izango banu – erantzun nion.
- Nik blokeauta eskalatu det. Aspaldi ez zitzaidala hau gertatzen.
- Joer, baña de primero atera dezu!!!
Bilgunera iritsi aurretik eskalatu behar den tximini/diedroa azpitik ikusita.
Bilgunean hizketan ari ginela zerbaitek atentzioa deitu zidan.
- Ez dezu usain txarrik nabaritzen? Ahuntzek botatzen duten usainaren antzekoa?
- Ez, baña nere usaimena ez da oso ona.
Bilgunetik gora irten eta arteek osatzen duten basotxoan sartu ginenean usain txarraren enigma argitu zen. Bilgunetik hiruzpalau metro ingurura, hormaren ertzean putre batek bere kumea zaintzen ari zuen habi batean.
- Bai, orain usaintzen det – esan zidan Asierrek.
Putrea eta kumea habian.
Putreak bakean utziz arteen artetik jarraitu genuen Harginen Haitzaren gaina mendebaldetik ekialdera zeharkatuz, azkeneko arteen artetik zintzarrien gurutzea agertu zen arte: Iritsi geaaaa!!!!
Zintzarrien gurutzea arte guztien gainetik.
Ez dakit zer sentitu zuten 1901 urtean gurutzea lehen aldiz ikusi zuten hiru lagunek, baina gu une hartan sentitzen ari ginenetik oso urrun egongo ez zela pentsatu nuen. Eskalada osoan lehen aldiz irribarre lasai bat zabaldu zen gure aurpegietan, beldur edo urduritasun arrastorik gabe. Asko kostatakoa gehiago baloratzen dela esaten da. Ez dakit esaldi honek egoera guztietara aplikatu daiteken ala ez baina gurutzean genuen zoriontasun aurpegiak bertara iristeko pasa genituen estutasunen adinakoak ziren gutxienez. Zintzarriak joz argazki bat egin genuen une magiko hura betirako harrapatzeko asmoz.
Asier eta biok oso pozik zintzarrien gurutzean.
- Ea oain rappelen dena ondo doan – esan zidan Asierrek rappelatzen hasi aurretik.
- Hala beharko du, ze ni honaño ez naiz berriz ere igoko – erantzun nion -. Gaur behintzat ez, jejeje.
Rappelaren hasieran.
Ez genuen inongo arazorik izan ez rappelean ezta sokak berreskuratzeko orduan ere. Motxilak utzitako lekura itzuli ginenerako urduritasun eta beldur guzitak urrun zeuden dagoeneko, sakabanatuak zintzarrien hotsarekin batera.
Bidea rappelatzen.
Bide bera jarraituz, kotxea utzitako aparkalekura itzuli ginen. Hasieran "Jaiotze basatia" bidea ere eskalatzeko asmoa genuen, denbora eta gogoa izango bagenu; kotxera iritsi ginenerako ez genuen ez bata ez bestea ere, jejeje.
Asier eta bion argazkia atzean Harginen Haitzaren ekialdeko horma dugula.
KRONIKA IDAZTEKO KONTSULTATUTAKO BIBLIOGRAFIA ETA WEB ORRIAK
- Velázquez C. Guía de escalada en Navarra, 16-17; 56; 89. Bilbo. Sua Edizioak, 2022ko ekaina.
- Alvero M.A. Historia de una cruz. Pyrenaica, 1960; 59: 34-35.
- Goñi Tx. Sarbil por Ciriza, caminando entre paredes. Pyrenaica, 1984; 135: 36-38.
- Olaciregui J. La misteriosa cruz de los cencerros, huellas del pasado. Oarso, 1981; 52-53. Eskuragarri: https://static.errenteria.eus/web/eu/herria/artxiboa/Oarso/oarso1981/052_053-misteriosa.pdf
- NAIZ aldizkaria. 2018/04/06. La enigmática escalada a la Peña de los Cencerros cumple 2090 años. Eskuragarri: https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20180406/la-enigmatica-escalada-a-la-pena-de-los-cencerros-cumple-290-anos
- Desolvidar bloga. 2010/10/12. El enigma de la cruz de la Peña de lo Canteros. Eskuragarri: https://patximendiburu.blogspot.com/2010/10/el-enigma-de-la-cruz-de-la-pena-de-los.html
- Desolvidar bloga. 2019/04/24. Echauri: C.I. "Cruz de los Cencerros". Eskuragarri: https://patximendiburu.blogspot.com/2019/04/echauri-centro-de-interpretacion-cruz.html