CAPERAN DE SESQUES (2410 m): OHIKO BIDETIK, 65 m, V. 2025-06-28

Capéran de Sesques orratza, kanpaindorre baten itxura duen orratz ikusgarria.

Traductor al catalá, galego, castellano, english traslator, traducteur française.

Ia hiru ordu eta erdiko hurbilketa eta 1300 metroko desnibela baino gehiago eskatzen duen 65 metroko V zailtasuneko eskalada bat egingo zenuke? Beharbada ez. Eta esango banizu 65 metro horiek Frantziarko Pirinioetako orratz eder eta ikusgarrienetako baten ohiko bidea direla, eta orratz honek eskalada frantsesaren historian leku kuttuna duela? Uhmmmm.

Ez dakit eskalatzaile izan aurretik mendizale izan garelako edo eskalada baten estetika eta historia lehenesten ditugulako luzera eta zailtasunaren gainetik, zer esanik ez atzetik istorio ederra badu, baina, gure kasuan, erantzunik gabe geratu den bigarren galdera horri baiezko biribila erantzuten diogu beti.

Capéran de Sesques, Pic de Sesques mendiaren hegoaldean dagoen orratz ikusgarria da, Ossau eta Aspe haranen artean. Hegoaldetik ikusita 65 metroko orratz “xume” bat besterik ez bada ere, iparraldean, amildegi baten ertzean dagoenez, 120 metrora iristen da.

Capéran, capéraà hitz bearnesaren forma frantsesa da, “apaiza” edo “kapilaua” esan nahi duena, baina baita “kanpaindorrea” ere. Eta hegoaldetik ikusita kanpaindorre baten itxura dauka, eliza eta guzti.

Pierre Bourdieu (1895 – 1969) Escot herriko artzaina ezaguna zena eskalada praktikatzeagatik, gehienetan oinutsik. 1922ko ekainaren 4an, 45 minututan, oinutsik eta sokarik gabe, Capéran de Sesques eskalatu zuen lehen aldiz eta hegoaldetik bigarren saiakeran. Lehenengo ahaleginean, gaur egun bigarren luzearen hasieran eskalatzen den horma makurtuaren azpiraino iritsi zen, baina ez zen ausartu gorago igotzen.

Bourdieuren eskaladaren aurretik, Capéran de Sesquesen eskalada ezinezkotzat jotzen zen; izan ere, gailurrean zehar balezta batekin soka bat pasatzea pentsatu zen orratz honetara igotzeko. 1872 urtean Jean Arlaud bera ere orratzaz liluratuta geratu zen. 1907an, Ussel, Fontan de Negrin eta Castagnék orratzaren hegoaldeko hormaren bidea aurkitu zuten, baina bi saiakeren ondoren hasierako diedroa amaitzen den sabaiaren azpiraino baino ez ziren iritsi, “Castagné horma-hobia” bezala bataiatuko zutena eta gaur egun iltze bihurritu bat duena. Haien atzetik, hainbat kordadak saiakera gehiago egin zituzten, Maure Heidek Bulletin Pyénéen aldizkarian 1924an argitaratu zuen artikulu batean irakurri daiteken bezala. Kordada batzuek saiakera bat baino gehiago egin zuten, baina ez zuten orratza igotzerik lortu, Pierre Bourdieuren igoera ikaragarria iritsi zen arte.

Orratzaren iparraldeko aurpegi beldurgarria François Cazaletek eta Roger Maillyk konkistatu zuten 1937ko irailaren 9an, eta Robert Ollivierrek bere mendi-gidaliburu ospetsuan "garai hartako Frantziako harkaitz-eskaladako biderik zailena" zela idatzi zuen. Eskalada honen garrantzia hain handia izan zen, Patrice de Bellefonen “Los Pirineos, las 100 mejores ascensiones y excursiones” liburu ospetsuan agertzen dela.

Urte batzuk ziren Asier eta biok orratz hau eskalatu nahian genbiltzala, baina orratz honen hegoaldeko hormaren eskaladari buruzko informazio zehatza aurkitzea ez zen lan erraza izan. Ollivier mendi-gidaliburutik kanpo, ez genuen informaziorik aurkitu. Interneten ere informazio gutxi aurkitu genuen: deskribapen bat Mendikat orrian, beste deskribapen bat Isak eta Josuk wikilocera igotako trac batekin batera eta Piruk duela urte batzuk bere “Ikusi mendizaleak” blogean idatzitako kronika bat. Hau ikusita Josuri mezu bat bidali nion nire zalantzak azalduz eta bere erantzuna azkarra izan zen: “bi soka eraman genituen, 30 metrokoak eta 7,8 mm-koak. Friend, arteka-trabagailu eta zinta-uztaia batzuk. Gogorrena hurbilketa da, eskalada erraza da, nahiz eta pasaguneren bat borrokalaria izan (IV zailtasunean). Hirugarren bilgunetik sokarik gabe joaten da gailurrera. Lehen rappela 3Btik 2Bra bitartekoa da”. Zalantza guztiak argituta, ez genuen aitzakiarik orratz ikusgarri hau ez eskalatzeko.

BIDEAREN DATU BATZUK

- Luzera: 65 metro.
- Luze kopurua: 3.
- Nork irekia: Pierre Bourdieuk 1922ko ekainaren 4an.
- Zailtasuna: V. Luzez-luze: 1ºL: IV+ (23 m), 2ºL: V (15 m) eta 3ºL: IV+ (25 m).
- Orientazioa: Hego-mendebaldea. Goizean itzalpean dago.
- Ura: Etsaut herrian hartu daiteke.
- Hurbilketa: Etsaut herritik gora doan pista baten amaieran dagoen Seberry aparkalekutik Col D'Arras lepora doan bideari jarraituko diogu hasieran eta GR-10 ibilbideari ondoren, Salistre bordara zuzenduz. Borda honen gainetik orratza ikusten hasiko gara. Kotxea uzten den lekutik bidearen oinera hiru ordu eta erdi pasako ditugu.
- Jaitsiera: Bide beretik.
- Eramandako materiala: 30 metroko bi soka, luzera ezberdineko 8 express-zinta, friend sorta eta luzera ezberdinetako zinta-uztaiak harkaitz-zubi eta harkaitz-blokeetatik pasatu eta bilguneak muntatzeko.
- Eskalada-bidea eskalatzeko pasatako denbora: ordu eta laurden inguru.
- Ibilbide osoa betetzeko pasatako denbora atsedenaldiak zenbatuz: Bederatzi ordu eta erdi, atsedenaldiak zenbatuz.

BIDEAREN KROKISA

Bidearen nondik norakoak.

Krokis zehatza.

Bidearen oinera arteko ibilbidea deskargatu nahi baduzue:

Powered by Wikiloc

DESKRIBAPENA

Gauean iritsi ginen Seberry aparkalekura (Bidearen oinera iristeko “track”-ean aparkalekua non dagoen ikusi daiteke, ibilbidea bertan hasten baita), Etsauten gora doan Bieus pista sigi-sagatsu eta aldapatsuari amaieraraino jarraitu ondoren. Pista estu horretan, bihurgune bakoitzean otoitz egin behar izan genuen, ibilgailu bat aurrez aurre ez aurkitzeko, eta gainera azken zatia asfaltatu gabe dago. Dena den, azken zati horretan mantso ibiliz gero ez dago arazorik kotxearekin igarotzeko. Igoera luze baten ondoren, bi ibilgailu isil eta lokartuen artean aparkatzeko zortea izan genuen, dozena bat auto inguru sartzen diren aparkaleku txikian libre geratzen zen leku bakarrean.

Kanpoan sargoria zegoen, eta ohea prestatzen ari ginela, gurekin gaua pasatu nahi zuten eltxoak leihoetan pilatzen hasi ziren, pozarren, furgonetaren barruko argi goxoak erakarrita.

- Ateratzen bazea argik itzaldu – esan zidan Asierrek.
- Bai, ze horko bat sartzen bada gaue emango digu.

Ez zen denbora asko igaro lo-zakuetan sartu ginen arte, nahiz eta bidaian afaldu genuen plater konbinatua urdailean bueltaka zebilen irteera baten bila. Bost ordu genituen aurretik goizeko laurak arte, iratzargailuak joko zuen ordura arte, lo egiteko, edo lo egiten saiatzeko, bero handia egiten zuen arren leihoak ezin genituelako ireki, konpainiarik nahi ez bagenuen behintzat.

Gaua erdi esna eta erdi lotan igaro ondoren, gosari azkar bat eztarritik nekez igaro eta goizeko lau eta erdietan abiatu ginen. Aparkalekua isilik jarraitzen zuen, ilunpearen mantaren azpian zeuden ibilgailuen barruan inor egongo ez balitz bezala. Lapurretan ariko bagina bezala, zaratarik egin gabe aparkalekua zeharkatu eta Col D’Arras lepora doan bideari jarraitzen hasi genion.

Aparkalekuan hartu behar eden bidea, Col D’Arrans lepora doana.

Oraindik hotz harrapatu gintuen aldapa handi baten ondoren, pagadi eder bat zeharkatzen du bideak, gure linternekin argitzen saiatzen ginena.

Bidean igaro genuen bidegurutze bateko kartela.

Pagadiaren erdian dagoen Col D’Arras lepoa atzean utzi genuenean, GR-10 ibilbideari jarraitzen hasi genion, GR-11 ibilbideak bezala, mugaren beste aldean, Pirinioak zeharkatzen dituena Mediterraneo itsasoraino.

GR-10 ibilbidean.

Ilunpetan zoazenean inguratzen zaituen paisaia linternen argiak erakusten dizunera mugatzen bada ere, nire ustez horrek badu bere abantaila, ez duzulako ikusten aurretik duzun bidea. Eta hori eskertzen da aurretik datorrena aldapa luze bat denean, jejeje.

GPSak adierazten zuen ibilbideari jarraituz, egunsentiak Salistre bordaren inguruan harrapatu gintuen, isiltasuna artaldeetatik ihes egiten zuten zintzarrien tintin-hotsak hausten zuen leku galdu batean. Baina zarata lasaigarri hori ez zen asaldatu gintuena:

- Guauuu, guauuuu!!!!
- Ostia, mastinak – esan nion Asierri, artaldea seinalatuz.

Ardien artean bi mastin handi agertu ziren, buztanak tente, mehatxuka, igarotzea debekatuta genuen leku batera hurbiltzen ari ginela ohartaraziz.

- Itxituraren barrun dare, ez?
- Hala emateu – erantzun nion -, baña GPSak bidea handik dijola esaten dit.
- Mastinak ez die territorialak?
- Bai – erantzun nion -. Suposatzen da beraien terrenon sartzen ez gean bitarten ez digutela ezer egingo.

Tentsio-puntu batekin, orain arte jarraitutako bidea utzi, etxolaren aurreko mendi-hegalera igo, eta haren ertzetik artaldearen itxitura inguratu genuen, distantzia zuhur batera manteduz. Istorio beldurgarriak entzun izan ditugu artaldeak zaintzen dituzten bitartean mastinen erasoei buruz, eta ez genuen jakin nahi zer asmo zuten zutik gu baino altuagoak diren txakur horiek.

Argazki honetan artaldeak zeuden Salistre borda, ohiko bidea (urdinez) eta guk egin genuena (zuriz) ikusi daitezke.

Sentsazio zirraragarria izaten da igo edo eskalatu nahi duzun mendia lehen aldiz ikusten duzunean, are gehiago hubilketa luzea denean. Mastinen zaunkak bailaran ito eta arnasa lasai hartzen hasi ginenean, Capéran de Sesques agertu zen lehen aldiz zerumugan. Hainbeste denbora zain egon ondoren, aho zabalik geratu ginen aurrean genuen orratzari begira. Hantxe zegoen azkenean, gure begien aurrean, eta ez argazki edo pantaila baten atzean, gure zain.

Capéran de Sesques ikusi genuen lehen aldia.

Belar luzez estalitako aldapa batetik jarraitu genuen orratzari begirik kendu gabe, Pic de Sesques mendi ikusgarriaren begiradapean. Ez nuen mendi hau ezagutzen eta atentzio handia eman zidan. Zenbat mendi dauzkagu oraindik deskubritzeke?

Pic de Sesques mendi ikusgarriaren begiradapean.

Metroak irabazi ahala, eguzkiak apurka-apurka orratza argitzen zuen, baita inguruko mendiak ere, harkaitzei urre kolore bat emanez, baina ohiko bidea dagoen hormak, hego orientazioa duela irakurrita genuena, itzalpean jarraitzen zuen. Nola zen posible? Ipar aurpegia ez ote zen ere zalantzan egon ginen une batez. Etxera iristean ikusiko nuenez, hormak hego-mendebaldera ematen du, eta honegatik dago goizean itzalpean.

Errekasto batek higatutako bailara batetik jarraitu genuen, denboraren eraginez orratzetik eroritako harkaitzek osatutako hartxingadira iritsi arte. Han, harrien gainetik jarraitu beharrean, ezkerretara dagoen aldapa malkartsu belartsutik jarraitu genuen, orratzaren oinera iritsi arte.

Hartxingadira iristen. Puntu zuriz, eskalada hasten den lekura arte gutxi gora behera jarraitu genuen ibilbidea.

Berehala identifikatu genuen lehenengo bilgunearen kokapena eta bertara iristeko jarraitu beharko genuen ibilbidea.

- Luze honek tercero dauke? – Galdetu nion Asierri hasierako diedro bertikalari begira.
- Hala esaten dute baina ez dirudi - erantzun zidan Asierrek.

Nagiak esnatu ginen arren, goiz jaiki izana eskertu genuen. Orratzak itzalpean jarraitzen zuen, eta iparraldetik zetorren haize freskoak haizerako txamarrak janztera behartu gintuen. Eskalatzen hasi aurretik eskuak eta oinak hotz nituen, ez dakit haizearen eraginagatik edo nire gorputzean zehar zihoan adrenalinagatik, gainetik neuzkan metro bertikalak eskalatzen hasteko urduritasunak eraginda.

Oharra: Eskaladaren zailtasuna guri iruditu zitzaigunaren arabera ezarri dugu, eta gaur egun jarraitzen den mailaketarekin bat datorrela esango nuke. Hala ere, argi utzi nahi dut hau iritzi pertsonal bat besterik ez dela.

- Lehenengo luzea, 23 metro, IV+. Diedroa eskalatzen hasi nintzen, harkaitz-moko batetik pasatako soka zahar bateraino (III). Bertatik express-zinta bat pasa eta diedrotik jarraitu nuen, Castagné horma-hobira zuzenduz. Arnasketa kontrolatzen nindoan, likenez estalitako harkaitz hotzak ez baitzidan konfiantza handirik ematen.

Castagné horma-hobitik metro pare batera iritsi nintzenean (III+), zalantzan egon nintzen diedroaren arrailetik jarraitu ala ez. Diedroaren arraila zabalegia zen arnesetik zintzilik zeuden friend-ak trabatzeko eta eskuinean neukan plaka tentean dagoen arrail txikiak ez zidan konfiantza handirik ematen. Une zalantzakor horren ondoren, eskuineko plakara pasa nintzen, bertan zeuden helduleku on batzuei heldu eta plakan gora jarraitu nuen, horma-hobira iritsiz (IV).

- Hemen iltze oker bat dau!!! - Oihukatu nion Asierri.

Castagné horma-hobian dagoen iltze okerra.

Ez dakit nork eta zein egoeratan sartu zuen iltze hori, baina zein oker zegoen ikusita, ez dut uste egoera eroso batean sartu zuenik. Iltzeak ere konfiantza handirik eman ez zidanez (bazirudien orain arteko denak mesfidantza sortzen zidala, jejeje), “badaezpada” ondoko arrail estu batean friend txiki bat trabatuz indartzea erabaki nuen.

Castagné horma-hobian, friend txikia trabatu ondoren.

- Asegurauta? – Galdetu zidan Asierrek.
- Bai – erantzun nion.
- Momentu baten tenso xamar egon naiz, eskubiko plakara pasa zeala ikusi dudanen.
- Ze ba?
- “Oain eroitzen bada lurreraño dijo”, pentsatu det.
- Helduleku onak daude – erantzun nion – gero ikusiko dezu.
- Printzipioz diedroa eskalatzen saiauko naiz.

Hurrengo helburua bilguneraino luzatzen den arrail diagonalera iristea zen. Horretarako, kontu handiz igaro nintzen Castagné horma-hobiaren eskuinaldera (III+), eta metro pare bat eskalatu nituen (IV), arrail diagonalera iristeko, bertan friend bat sendo trabatuz. Bertikala izan arren, banekien ez nintzela eroriko, arrailak helduleku oso onak dituelako eta friend-ak azpiko iltze okerrak baino konfiantza handiagoa ematen zidalako. Dülfer teknika erabiliz, ez nuen arazo handirik izan amildegian zintzilik dagoen bilgunera iristeko (IV+).

Lehenengo bilgunea.

Lehenengo bilgunean.

Asier eskalada hasteko prestatzen ari zen bitartean argazki batzuk egin nituen. Bilgunea osatzen duten iltzeetatik garai eta egoera desberdinetako sokak eta zintak jarrita zeuden arren, ez nuen erabateko segurtasun sentsaziorik, segurasko azken urteetan paraboltez osatutako bilgunetara ohitu naizelako. Soka zati batzuk igo genituen, bilguneetako soka eta zinta zaharrak ordezkatzeko asmoz, baina bilgune guztietan soka berriak ikusi genituenez, berriro jaitsiko genituen gurekin.

Lehenengo bilgunetik beherako ikusmira. Argazkian azken metrotan eskalatzen den arraila ikusi daiteke.

Bidearen oinetik bilgunera egindako argazki honetan, lehen luzearen bertikaltasuna ikusi daiteke.

- Ze iruittu zaizu?
- Uhmmm, badauke berea – erantzun zidan Asierrek bilgunera doan arrailera iritsi zenean -. Terzero mas baño gehiago seguru.
- Nik kuarto mas ere emango nioke – erantzun nion -. Midiko tximini zailenak terzero badauke, honek gutxiñez kuarto dauke.
- Bai, gaur egungo graduaziokin nik ere uste det kuarto masetik gertugo daula terzero masetik baño – erantzun zidan – Portzierto, azkenen diedrotik jarraitu det eskubiko plakara pasa gabe.
- Ta zemuzkoa?
- Errexagoa izan leikela iruittu zait, igual ondo kolokau naizelako.

Lehenengo bilgunera iristen.

- Bigarren luzea, 15 metro, V. Bere eskalada errazagoa edo zailagoa bada ere, bigarren luzeko sabaiak urduri jartzen zaitu azpitik ikusten duzunean. Ez da harritzekoa Pierre Bourdieu hona iritsi zen lehen aldian behera egiteko erabakia hatzea.

Capéran de Sesquesen itzala Pic de Sesques median proiektatzen. Goiz ibiliz gero eskalada osoa itzalpean egiteko zortea izango dugu.

- Leku guztitan irakurri det helduleku oso onak dittula.
- Oain ikusiko deu – erantzun zidan Asierrek bilgunetik ateraz.

Asier bilgunetik irten zen eta oinak horma osatzen duen diedro itxurakoaren bi hormetan jarriz, zuhurtzia handiz metroak irabazi zituen, sabaiaren azpian jarri zen arte (IV+). Friend bat trabatu eta gorputza apur bat altxatu zuenean, zerbaitek atentzioa eman zion:

- Hemen iltze bat dau!!!
- Ze onaaa!!!

Friend-a trabatu ondoren.

Iltzeak emandako segurtasun-sentsazioa aprobetxatuz, atseden motz bat hartu zuen sabaia eskalatu aurretik. Bitxia da zenbat erlaxatu dezakeen harkaitzean sartutako metalezko pieza txiki batek.

Oinak non jarriko zituen begiratu zuen lehenik, eta gero gorputza altxatzen hasi zen, gainean zituen harkaitz guztiak haztatzen zituen bitartean, eskuetarako helduleku on baten bila. Ezkerrerantz pixka bat mugitu eta sabaiaren ezkerraldean aurkitu zuen helduleku handi bati tira egin zionean, Asierrek ez zuen sabaia eskalatzeko zailtasun handirik izan (V).

- Onaaaaaaa!!!!

Sabaia eskalatuta, eskuineko joerarekin jarraitu zuen, bigarren bilgunera iritsiz (III).

Bigarren bilgunea.

Soka gainetik izan arren, sabaia eskalatzeko estutu behar izan nuen, nahiz eta azpitik ikustean iruditu zitzaidana baino errazago eskalatu nuen. Altuak garenok sabaiak eskalatzeko zailtasunak izaten ditugu, horregatik Bourdieuk, oso altua zela ziotena, sabaia eskalatzeko izan zuen odol hotza eta kontzentrazioa, gainetik zer aurkitu zuen jakin gabe, ikaragarriak iruditu zitzaizkidan.

- Ta gañea destrepatu egin zuen!!! – Esan nion Asierri bilgunera iritsi nintzenean.
- Garai hartakok beste kasta batekok zien – erantzun zidan.

- Hirugarren luzea, 27 metro, IV+. Ezkerraldean dagoen tximinia handi eta nabarmen bat utzita, bilgunearen gainetik dagoen arraila eskalatzen hasi nintzen, hormak osatzen duen ezproi antzeko baten eskuinaldean mantenduz, harri askez josita dagoen erlaitz zabal batera iritsi nintzen arte (III+).

Hirugarren luzearen lehen metroetan.

Kontu handiz zeharkatu nuen erlaitza harririk ez botatzeko, eta zuzen jarraitu nuen eskalatzen haren eskuinetik, gainean harlauza erori bat duen erlaitz txiki batera igo nintzen arte (III+). Banekien luzearen punturen batean eskuinera igaro behar nuela diedro/tximinia baten bila, baina ez nintzen gai izan puntu horren kokapena aurkitzeko. Igota nengoen erlaitz txikiaren eskuinaldera zailtasun handirik gabe pasa zitekeela iruditu zitzaidan, baina zeharkaldi horrek orratzaren eskuineko ertzean utziko ninduela zirudien, eta generaman krokisaren arabera, luze hori ez zen ertz horretaraino iristen. Aukera hori baztertuta, zuzen gorantz eskalatzen jarraitzea zen geratzen zitzaidan aukera bakarra, baina aukera horrek ez ninduen asko konbentzitzen, horma makurtu bat eskalatu behar nuelako.

Hormaren eskuinean dagoen arrail estuan friend txiki bat trabatzea lortu nuenean, adi egoteko esan nion Asierri, eta pixkanaka horma makurtua igotzen hasi nintzen, grabitatearen indarrari desafio eginez, eta luze iruditu zitzaizkidan segundo gutxi batzuen ondoren, horma eskalatzea lortu nuen (IV+).

- Hau ere ez da terzero mas!!! – Oihukatu nion Asierri hormaren gainetik.

Horma makurtua eskalatu ondoren, eskuinerantz zeharkaldi bat egin nuen, eta tximinia inklinatu batera iritsi nintzen, diedro bat osatuz amaitzen dena (III). Orduan eguzkiak lehen aldiz argitu ninduen. Ez nuen hotzik, baina eguzki izpien epeltasuna sentitu nuenean, denbora asko pasa ondoren ikusten duzun lagun batek emandako besarkada epel eta goxoa sentiarazi zidan.

Diedroa azpitik ikusita.

Besarkadak indarberrituta, tximinia igotzen hasi eta, diedroaren amaierara iritsi baino lehen, zertxobait ezkerretara jo nuen, tarterik errazenen bila, hirugarren, eta azken, bilgunera iritsi nintzen arte, bloke handi batetik pasatako soka eta zinta desberdinez osatutakoa (III).

- Artzain honek egin zuena ikaragarria izan zen – esan zidan Asierrek bilgunera daraman tximinia/diedrora iritsi zenean.
- Neri oraindik flipanteena iruitzen zaidana da orratza destrepatu izana – erantzun nion -. Ta gañea oinutsik.

Asier azken bilgunera daraman tximinia/diedroan.

Gailurrera iritsi arte geratzen zitzaigun tartea zaila ez bada ere (III), badaezpada aseguratzea erabaki genuen, bagenekielako tarte honetan eroriko bat izanez gero azkenekoa izango zela. Bilgunearen ezkerretik irten, puntan amaitzen den plaka batera igo eta gailurra osatzen duen hormaren azpitik ezkerrerantz zeharkaldi horizontal bat egin genuen, orratzaren puntara iritsiz.

Asier gailurrean.

Azken bilgunea gailurretik ikusita.

Ez dut uste gailurrean elkarri bostekoa eman genionean gu baino zoriontsuagorik egongo zenik Pirinioetan, eta gainera erabateko bakardadean geunden. Hainbat urtez zain egon ondoren, sentitzen genuen zoriontasuna izugarria zen, poza barrutik sortzen denean sentitzen den zorion horietakoa. Horrelako uneetan beti sentitzen naiz pertsona pribilejiatu bat. Ez zait jatekorik falta, ez zait urik falta, ez zait arroparik falta eta ez zait falta non bizi, eta hori gutxi balitz maitatua sentitzen naiz eta bizitzan senti daitekeen gauzarik handienetako bat sentitzen dut: maite ditudan pertsonek esaten didate nire maitasuna sentitzen dutela. Zer gehiago eska dezaket?

Biok gailurrean zorionez beteak.

Argazki batzuk egin ondoren, gailurreko harkaitzen artean kutxa metaliko batean gordeta dagoen koadernoa hartu eta irakurtzen hasi ginen. Zorionetik sortutako hitzez zipriztindutako orrialdeen artean, Josuk eta Isak idatzitako hitzei argazki bat egin nien, Josuri mandako laguntzagatik opari moduan bidaltzeko. Guk ere hitz batzuk utzi genituen idatzita, isilpean geratuko direnak beste kordada bat igo arte, jejeje.

Gailurrean dagoen koadernoan hitz batzuk idazten.

Koadernoa eta kutxa bere lekura itzuli eta hirugarren bilgunera iritsi ginenean, bi rappel behar izan genituen mundu horizontalera itzultzeko, lehenengoa bigarren bilguneraino eta bigarrena lurreraino, metalezko plaka handi baten ondoan.

Lehenengo rapelean.

Atentzioa deitu zidan bi rappeletan airean sokatik zintzilik geratzen zaren tarte bat dagoela, eskerrak “shunt” aparatua eraman nuen, sokatik bi eskuak segurtasunez askatzeko aukera ematen duena, erori gabe.

Bigarren rapelean. Argazkian rappela amaitzen den metalezko plaka handituta ikusi daiteke.

Barra energetikoetan oinarritutako hamaiketakoaren ondoren, gure asmoa igo ginen bide beretik jaistea zen, bidea ederra izateaz gain itzal asko zuela iruditu zitzaigulako. Jaitsiera irribarretsu hasi genuen, zorionez beteak, harro, argazkiak behin eta berriz eginez.

Zoriontsu, Capéran de Sesques atzean dugula.

Baina hartxingadia atzean utzi genuenean irribarrea bat batean ezabatu zitzaigun. Gure azpian, jaitsi nahi genuen bailaratik bi mastin zetozen zaunka bizian:

- Guauuuuu, guauuuuuu!!!!
- No jodassss!!!!

Geldirik geratu ginen mastinek zer egingo zain, inguruan ez baikenuen artalderik ikusi. Baina bi txakurrak guregana zetozen gelditu gabe, igoeran bezala, buztanak tente eta hortzak erakutsiz. Egoerak okerrera egin zezakeela ikusita, atzera egin eta mendian gora hasi ginen, Pic de Sesques mendiaren hegoaldeko hegalera. Mastinak, lasaitu beharrean, inguratzen hasi zitzaizkigun, bidea moztu nahi izango baligute bezala, muino baten atzean begi-bistatik galdu genituen arte.

Jaitsierako bidea baztertua, Pic des Sesques mendiaren hegoaldeko hegaletik jaisten hasi ginen, edozein unetan mastinak ezerezetik aterako ziren beldur. Gure azpian Cap de Guerren borda ikusi genuenean, jaitsiera gelditu genuen, eta, altuerarik galdu gabe, bordatik urrundu eta erdi erorita dagoen Callau bordarantz zuzendu ginen. Batera eta bestera begira gindoazen denbora guztian, GPSarekin bide zuzenetik jaisten ari ginela gutxi gora behera ziurtatzen genuen bitartean. Ardien zintzarriak entzuten genituen bakoitzean bihotzak bizkortzen zitzaizkigun, mastinak nondik agertuko ziren beldurrez.

Licoué bordara iritsi eta Pic de Sesques mendira doan ohiko bideari jarraitzen hasi genionean arnasa lasaiago hartzen hasi ginen. Eta igoerako bidera iritsi ginenerako lasaituta geunden, baina jaitsieraren hasierako irribarreak ezabatuta zeuden. Bidezidorretatik kanpo tarte asko egin ondoren, aparkalekura iritsi ginen, hankak sasi, asun eta garoek urratuta. Pena izan zen hain tarta gozoa jan ondoren azken zatia mingotsa izatea.

Aparkalekura iristen.

Sentimendu mingots horrek, egindako ibilbideak gauza positiboak negatiboak baino gehiago izan zituela ikusten hasi ginen arte iraun zigun: basoa ilunpean zeharkatzearen zirrara, Capéran de Sesques zerumugan ikusi genuen lehen aldi magikoa, eskaladaren bizipena eta gailurrean sentitu genuen zoriontasun sakona. Mastinekin bizitako esperientzia desatseginak ere gure mendi-esperientzia azaleratu zuen, aparkalekura inolako gorabeherarik gabe iristeko. Orduan konturatu ginen lekurik urrun eta ezkutuenean ere bizi daitekeela bizipenik sakonena. Eta orduan marraztu ziren berriro irribarreak gure aurpegietan.

Capéran des Sesquesi egin nion azken argazkia. Azkenekoa izango da?

KRONIKA IDAZTEKO KONTSULTATUTAKO BIBLIOGRAFIA ETA WEB ORRIAK

- 1547 OT, Ossau Vallée D'Aspe, Parc National des Pyrénées mapa. IGN, 2005.
- Sauvard R., Cazaurang-Butel R., Cazanave H., Despiau R. Ravier P., Ollivier R. et J., Vaillant Ph. Guide Ollivier, Pyrénées Occidentales II, Vallée d'Ossau D'Arudy à la frontiére espagnole, 171-176. Pau. Editions Cairn, 2007.
- De Bellefon P. Los Pirineos: las 100 mejores ascensiones, 188-189. Madrid. Ediciones Desnivel, 2006.
- Lévy A. Le dictionnaire des Pyrénées, 129 eta 149. Toulouse. Editions Privat, 2000.
- Capéran de Sesques : Tentatives et première Ascension par Maurice Heid, Bulletin Pyrénéen, 1924, n°169, p.205-217. Lehen igoera arteko saiakeren artikulua.
- Frances wikipédia. 2022/09-/24. Capéran de Sesques. Eskuragarri: https://fr.wikipedia.org/wiki/Cap%C3%A9ran_de_Sesques.
- Frances wikipédia. 2022/01/31. Pierre Bourdieu (berger). Eskuragarri: https://fr.wikipedia.org/wiki/Pierre_Bourdieu_(berger).
- Mendikat web orria. Capéran de Sesques (2410 m). 2020/01/24. Eskuragarri: https://www.mendikat.net/es/com/mount/3753.
- wikiloc web orria. ilargibetea. Capéran de Sesques. 2022/10/06. Eskuragarri: https://es.wikiloc.com/rutas-alpinismo/caperan-de-sesques-115492253.

PIC DE LUSTOU (3.023 m), RIOUMAJOU BAILARAKO OHIKO BIDETIK PÉGUÈRE BAILARA ZEHARKATUZ. 2022/11/01

Lustouko gailurrean.

Traductor al catalá, galego, castellano, english traslator, traducteur française.

- Aupa Asier!!! Santu guztin zubirako planik badezu? Pentsatzen ai nintzen bakarrik daren bi hirumilako igotzea...
- Ze plan dezu?
- Robiñera eta Lustou.
- Astelehen eta asteartea bakarrik dauket libre, ez dakit nahikoa izango den.
- Buff hola bada hobe bakarra igotzen badeu, bik igotzeko denboraik ez deulako izango.

Baina zein izango zen mendi bakar hori? WhatsAp mezuak alde batera utzi eta deitu egin nion:

- Robiñerak desnibel gutxigo dauke baña kotxea uzten den lekura iristeko Bielsako sarreran daun aparkaleku baten ticket bat hartu behar omen da - esan nion -, Lustou igotzeko aldiz, kotxekin ez deu arazoik izango baña kontran 300 metro positibo gehio die, 1.600 metrotik gora.
- Neri berdin zait - erantzun zidan.
- Neri ere bai.
- Lustou hortatik hasiko gea? - Proposatu zidan.
- Primeran!!!

Modu honetan, urriaren amaierako egun lehor eta haizetsu batean jaio zen kronika honetako mendi-irteera, Santu guztien egunean burutuko genuena.

Pirinioetako hiru mila metrotik gorako mendi guztiak igotzea obsesionatzen ez nauen arren, ahal dudanean igota ez dudan hirumilako bat igotzea gustatzen zait, ahal bada ohikoa ez den bide batetik, iaz Gran Fachan egin genuen moduan. Baina Lustouri buruzko informazioa irakurri ondoren, 1.600 metrotik gorako ohiko bidetik igotzea abentura nahikoa izango zela erabaki genuen, Pirinioetan ibilbide luze eta gogor bat aspaldi egin gabe genuelako.

Lustou (edo Luston okzitaniarrez) Culfreda - Batoua mendigunearen iparraldean urrutien dagoen mendia da. Hirumilako "bakarti" bat da, nahiz eta ondoan duen Pic de Tour menditik mendi-lepo ikusgarri eta estu batek besterik ez duen banatzen. Bi mendi hauen arteko gandorra hegoaldera jarraituko bagenu Guerreys edo Bacou (2.972 m) eta Peguera (2.964 m, azkeneko hau Espainian) mendietaraino iritsiko ginateke. Gandorraren iparraldean aldiz, Thou mendia (2.743 m) kokatuta dago.

Lustou, Henry Russellek igo zuen lehen aldiz 1868an. Aure bailarako Arreu herritik oinez abiatuta, Azet herrixkaraino jarraitu zuen eta, herrixka honetatik, izen bereko bailaratik igo zen bailara honetatik doan ohiko bidea estreinatuz. Ez dakit Russellek Pirinioetan zenbat lehen-igoera eginak dituen, baina a zer nolako meritua izan zuen garai hartan batera eta bestera mugitzeko eta a zer nolako ondarea utzi digun.

Lehen bisita baterako tentagarria bazen ere, gure asmoa ez zen Russellen pausuak jarraitzea, honegatik Péguère bailaratik doan ohiko bidea aukeratu genuen, ohiko bideen artetik ziurrrenik gehien errepikatzen dena.

IBILBIDEA

Riomajou bailarako kanpaketa-eremutik (1.380 m) Péguère bailaran sartzen den pista hartuko dugu porlanezko zubi batera (1.500 m) iritsi arte. Zubia zeharkatu aurretik pista utzi eta Piarre errekastoaren ondotik (hasieran ezkerretik, gero eskuinetik) jarraituko dugu. Ur-jauzi nabarmen bat atzean utzi eta maldarik gabeko bailaratxo batera (1.930 m) iritsitakoan erreka bigarrenez zeharkatu eta, maldan gora jarraituz, Thouko mendiko etxola/aterpera (2.075 m) iritsiko gara. Hemendik gora zelaiak pixkanaka harri eta harkaitzari pausua ematen hasten da Lustou eta Tour mendiek osatzen duten hormara zuzenduz.

Hormara iritsi aurretik hartxingadi bat ezker aldera zeharkatu eta ezproi zabal baten ezkerretik igo ondoren Lustouko mendi-lepotik datorren izen bereko gandorrera iritsiko gara, bibak nabarmen baten parera, hain zuzen ere (2.890 m). Bibaketik gora Lustou gandorra igotzen jarraituko dugu gailurrera arte. Gandorrak II+ zailtasunaren inguruan ibiliko bada ere, elurra eta izotza badago kontu handiz igo beharreko gandorrra da.

Jaitsiera bide beretik egin genuen.

IBILBIDEAREN DATU BATZUK

- Ibilbidearen luzera: 13 kilometro.
- Punturik baxuena: Rioumajou bailarako kanpaketa-eremua, 1.380 metro.
- Punturik altuena: Pic de Lustou, 3.023 metro.
- Metatutako desnibel positiboa: 1.650 metro inguru.
- Igotako mendiak: 1.
- Zailtasuna: II+, gailurrera iritsi aurreko gandorran.
- Ura: Ibilbidean zehar dauden errekastoetan hartu daiteke, baita Thou mendiko etxola/aterpearen ondoko iturrian ere. Udan pentsatzen dut errekastoen inguruan ganadua ibiliko dela, beraz, kontu izan beharko dugu.
- Jaitsiera: Igoerako bide beretik.
- Eramandako materiala: Elurra zegoenez, piolet klasiko bat eta kranpoiak eraman genituen, nahiz eta gero ez erabili.
- Ibilbidea egiteko pasatako denbora: zazpi ordu eta erdi, hartutako atsedenak zenbatuta.

Ibilbidea deskargatu nahi baduzue:

Powered by Wikiloc

DESKRIBAPENA

- Hau goien elurre izango da - esan zidan Asierrek arratsaldeko zazpi eta erdietan Rioumajou bailarako kanpaketa-eremura iritsi ginenean.

Frantziako hegoaldea alderik alde erdibitzen duen A-64 autobidea utzi eta Pirinioetara hurbiltzen ginen heinean zerua lainotuz eta ilunduz joan zen, baita euria gogoz hasi ere, furgonetaren haizetako-garbigailuei atsedenik gabe lana egitera behartuz. Rioumajou kanpaketa-eremuaren 1.380 metroko 8 graduak kontutan hartuta, goien ziurrenik elurra ariko zuen, Asierrek susmatu zuen moduan.

Rioumajou kanpaketa-eremuan dagoen egurrezko kartela. Argazkia biharamunean egin genuen.

- Baña biharko egualdi ona emanda dau, ez?
- Bai -erantzun zidan -, frexkoa baña zerue oskarbi.
- Ba gauen izozten badu goiko aristako zatie interesantea eongoa - erantzun nion -. Eskerrak pioleta ta kranpoiak ekarri dittugun.
- Bai, bazpare igo beharko dittugu.

Loaldia ahal zen ondoen pasatzen saiatzen ginen bitartean zerua garbitzen joan zen pixkanaka, eta hodeiek uzten zituzten hutsuneak okupatzen zituzten izarren artetik zetorren haize hotz batek tenperatura koska pare bat jaitsi zituen. Goizeko sei eta erdietan, ibiltzen hasi ginenean, furgonetaren termometroak 6 gradu besterik ez zituen markatzen.

Martxan hasteko prest.

Gau beltz batek dena estaltzen zuen eta, iluntasunean, Rioumajou bailara zeharkatzen duen izen bereko errekastoaren zurrumurru hotza zen isiltasuna apurtzen zuen soinu bakarra. Oraindik lo zeuden beste furgoneta isil eta itzalien ondotik pasatu eta Péguère bailaran barneratzen den pistara zuzendu ginen, harrizko zubi bat zeharkatu ondoren hasten dena.

Zubia zeharkatu aurretik, bestaldean pista ikusi daiteke. Argazkia ibilaldiaren amaieran egina da.

GPS aparatuari begirik kendu gabe pistan gora hasi ginen. Ordu batzuk beranduago ikusiko genuen moduan, iluntasunak zeharkatzen ari ginen bailararen edertasuna kopeta-argiek argitzen zutenera mugatu zigun. Izan ere, ez ginen konturatu gure eskuinean entzuten hasi ginen zurrumurru berria Péguère errekarena zela, ezta pista nagusitik jarraitu genuen bi bidegurutzeek zelaigune zabal eta eder batzuetara zeramatela ere. Iluntasuna sinismen eta ideien antzerakoa da eta, errealitatea, kopeta-argiek argitzen diguten idei eta sinesmenetara mugatzen dugu. Zenbat gauza epaitu eta "ulertzen" ditugu kopeta-argiek erakusten diguten errealitate mugatutik.

Igoeran topatu genuen lehen bidegurutzea..

Bigarren bidegurutzea, lehenengoan bezala zuzen jarraitu genuen.

Hala ere, bideak noranzko ezberdinak adierazten dizkigunean argitasuna behar izaten dugu biderik egokiena aukeratzeko. Argi hori pertsona bat, liburu bat, sinesmen bat, abesti bat, aktibibate bat edo leku bat izan daiteke, besteak beste. Noizbait pentsatu duzu zein edo zer den zure argi hori?

25 minutu inguru ibiliak genituenean porlanezko zubi batera (1.500 m) iritsi ginen.

- Hemen zubie pasatu aurretik ezkerrea hartu beharren gare.
- Bai, gañea hortxe kartel bat jarrita dau - erantzun zidan Asierrek "Lustou" izena idatzita duen egurrezko poste bat seinalatuz.

Porlanezko zubiaren ondoan.

Jaitsieran egindako argazki honetan porlanezko zubia hobe ikusi daiteke, baita egurrezko postea ere. Puntu zuriz jarraitu beharreko bidea.

Orain arte jarraitutako pistatik atera eta, egurrezko postea ezkerrean utziz, lehenengo metroetan oso nabaria ez den bidexka batetik igotzen jarraitu genuen, Piarre errekastoaren (Péguère errekaren ibaiadar bat) ezker (igoerako noranzkoan) ertzaren ondoan mantenduz.

Pista uzten den lekuan, ezkerrean "Lustou" izena idatzita duen egurrezko postea ikusi daiteke.

Jaitsieran egindako argazki honetan pista uzten den lekua hobe ikusi daiteke, baita Piarre errekastoaren ondoan doan bidexka ere.

50-75 metro inguru ibiliak genituenean, errekastoak ezkerrera biratzen duen leku batean, GPSak bidexkak errekaren bestaldean jarraitzen duela adierazi zigun:

- Erreka hemen nunbaiten zeharkatu beharra daukeu - esan nion Asierri Piarre errekastoaren ertzera hurbilduz.

Dena iluna egon arren ez genuen zailtasun handirik izan errekastoa zeharkatzeko, baina urez gainezka datorrenean pentsatzen dut zeharkatzea ez dela hain erraza izango.

Errekastoa gurutzatu genuen lekua eta hortik aurrera jarraitu genuen bidea. Argazkia jaitsieran egina dago.

Ilunpetan, bideak denbora osoan Piarre errekastoaren ondotik jarraitzen duela uste genuen, honegatik harritu ninduen errekastoaren eskuin ertzetik gertu metro batzuk ibili ondoren eskuinean genuen pinudira zuzentzen den aldapa baten oinera iristea:

- Ba bidea hemendik gora dijola esango nuke - esan nion Asierri GPS aparatuaren pantaila distiratsua erakutsiz.
- Gañea hor hito bat dau.

Pinudira daraman aldapa eta honen hasieran dagoen mugarria. Argazkia jaitsieran egina dago.

Aldaparen inklinazioa ikusita pazientziaz hartu genuen, puzzle bat egiten hasi aurretik piezak ordenatzen direnean bezala. Koturatu ginenerako aldaparen amaieran hiruzpalau harri txikiez osatutako mugarri txiki batekin topo egin genuen:

- Hemen GPSak ezkerrera markatzeu.

Aldapa igo ondoren ezkerrera hartzeko adierazten duen mugarri txikia. Argazkia jaitsieran egina dago.

Tarteka bidexka arrastoak eta tarteka mugarri txikiren bat topatuz, iluntasunak ezabatzen saiatzen zituen pinu luze batzuen artetik jarraitu genuen, Piarre errekastoaren zurrumurru urruna ezkerretik iristen zitzaigun bitartean.

Pinu luzeen artean. Argazkia jaitsieran egina dago.

Tarteka bidexkaren arrastoak agertzen badira ere bidea oso nabarmena ez zela iruditu zitzaigun. Dena den Piarre errekastoa erreferentzia bezala hartzen badugu galtzeko arriskurik ez dago.

Pinudia zeharkatzen genuen heinean argitasuna indarra hartzen eta iluntasuna urtzen joan zen poliki poliki, piztutako kandela urtzen den moduan. Pinuditik atera ginenerako mendiak zeruertzean definitzen hasi ziren, bidelagun genuen zurrumurru hotza ur-jauzi bihurtu zen eta iluntasunean geroz eta ozenago entzuten genituen txistuak birigarro beldurti eta iheslarien itxura hartu zuten. Kopetako argiak motxiletara itzultzen genituen bitartean, antzerki bat hasteko zain izango bagina bezala, iluntasunak pixkanaka dekoratuari bidea eman zion.

Pinuditik irten ondoren, egunaren lehen argiek dekoratua agertarazten hasi zirenean.

- Ur-jauzi hoi negun izoztuko da?
- Balitteke, baña ez du ematen oso tentea denik - erantzun zidan Asierrek -, eta tentek ez diren kaskadetan eroitzea errexago izatea.

Piarre errekastora ura isurtzen duen ur-jauzi hau misterio bat da. Etxean ditudan mapetan begiratzen aritu nintzenean ezerezetik jaiotzen dela iruditu zitzaidan. Susmo hau argitu nahian "Google maps" aplikazioa ireki eta satelite bidezko irudiak ez zidan misterioa argitu, bertan zulo batetik jaiotzen dela dirudielako. Ur-jauziaren oinera iritsitakoan Piarre errekastoak eskuinera biratzen du, baita gure bideak ere, maldan gora jarraituz.

Ur-jauziaren parean.

Ur-jauzitik aurrera dagoen malda igotzen hasi ginenean, goiko zelaietatik jaisten zen haize hotz batek orain arte zeharkatutako bailara itxi eta sakonaren babesa amaitzear zegoela oihukatu zigun, goizean ohetik jaiki orduko esnatzeko aurpegira botatzen den ur hotzaren efektu bera sentiaraziz. Orain arteko epeltasuna galtzeko beldurrez, ez genuen birritan pentsatu buru eta eskuak babesteko.

Hotzagatik babesten.

Aldaparen amaieran (1.930 m) mendiak osatzen duen ferra itxurako haran txiki batera iritsi ginen, ordura arte maldarik gabe topatu genuen lehen lekua. Piarre errekastoa harana osatzen duen hormetako baten gainetik zetorren, jaitsieran salto ezberdinak osatuz.

- Pentsatzen det nunbaiten erreka berriro ere gurutzatu beharko deula - esan nion Asierri -, errekan alde hontatik jarraituta itxura onik ez dauke.

GPSak susmoa baieztatu zidan. Errekastoa gehien estutzen den lekutik zeharkatu eta, haranaren ezkerretik jarraituz, berriro ere maldan gora hasi ginen geroz eta nabarmenago bihurtuz zihoan bidexka jarraituz.

Piarre errekastoak osatzen duen bailara txikia eta jarraitu genuen bidea.

Aldapa igotzen genuen heinean eguzkiak atzeko gailurrak argitzen hasi zituen, iluntasunak zeruertzean utzitako forma ilunak urrez koloreztatuz. Ikuskizun itzela izaten da mendiak pixkanaka nola argitzen diren ikustea. Egun berri baten hasiera ikustea magikoa da, iluntasuna atzean geratu eta bizitzaren argitasuna nola zabaltzen den ikusteko aukera ematen digun une magikoa, 24 ordu zoragarri bizitzeko aukera berri bat aurretik dugula gogorazten digun momentu magikoa.

Aldapan gora mendiak urrez janzten diren bitartean.

- Hara, hoi izango da kamuflauta daun txabola.
- Ta atzeko mendi hoiek?
- Culfredak diela uste det.

Goizeko zortzirak eta hogei ziren 2.075 metrora dagoen Thou-ko mendiko etxola/aterpera iritsi ginenean. Honen atzean, orrazi baten itxurako lerro bat osatzen zuten zuhaitzen gainetik, Culfreda mendiak elurtuta altxatzen ziren, dotore, paisaiari negu ukitu hotz bat eman nahian.

Thou-ko mendiko etxola/aterpera iristen. Atzean, zuhaitzen gainetik, Culfreda mendiak.

Culfreda mendiak gertuago.

- Hemen lo itteik daun badakizu? - Galdetu zidan Asierrek atera hurbilduz.
- Baietz irakurrita dauket.

Baina etxolaren egurrezko atera iritsi ginenean kandadu batek ixten zuela ikusi genuen, baita artzainak iltzatuta utzitako ohar bat ere.

Thou-ko mendiko etxola/aterpearen sarreran.

Ez dugu frantsesez hitz egiteko eta ulertzeko ideiarik ere, frantsesekin gurutzatzen gareneko "bonjour" agurraz aparte, baina artzainak atean utzitako oharra interpretatu nahian, etxolan lo egin ahal izateko kandaduaren konbinazioa eskatu daitekeela ulertu genuen. Dena den, interpretazio hau ziurrenik okerra izatetik gertuago egongo da zuzena izatetik baino.

Artzainak utzitako oharra.

Etxola/aterpean egin genuen geldialdia zintzurra freskatzeko aprobetxatu genuen. Egunak hotz jarraitzen zuen arren eta izerdirik bota gabe igotzen ari ginen arren mendian hidratazio egoki bat eramatea ezinbestekoa da, are eta gehiago altuera irabazten joaten den heinean. Etxolari argazki batzuk egin ondoren gorako bidearekin jarraitu genuen.

Gorako bidean berriro ere. Argazkian ikusten denez, etxolaren sabaian jarritako harkaitz eta belarrak paisaiarekin kamuflatzen du.

Orain arte indartsu sentitzen ginen eta ibilbidearen hasieratik hartzea erabaki genuen ibilaldi lasai eta "motela" mantentzen gindoazen, inguratzen gintuen paisaiaz gozatutz. Ibilbide osoak zortzi ordu inguru eramango gintuela aurreikusita genuen, lau ordu edo lau ordu eta erdi igo eta lau ordu edo hiru ordu eta erdi jaitsi, atsedenaldiak zenbatuta.

- Denbora hoietan manejatzen gean bitartean nik uste det ondo ibiliko geala - esan nion Asierri bezperan afaltzen ari ginela.

Thou-ko mendiko etxola/aterpetik gora aldapak errododendroen artean igotzen jarraitzen du, atsedenik eman gabe, metro gutxitan altuera handia irabaziz. Konturatu ginenerako etxola behean geratu zen eta inguratzen gintuzten mendi elurtuak hurbil ikusten hasi ginen, besoak luzatuz gero elurra ukitzeko gai izango ginela sinisteraino.

- Atzetik hiru datoz - esan zidan Asierrek behera begiratu zuenetako batean.
- Igual gure ondon zeren furgonetaren batekok?
- Balitteke.
- Ba kontutan izanda ze ordutan atera gean ez die poliki igotzen ai.

Thou-ko mendiko etxola/aterpea denbora gutxian behean geratu zen. Argazkian atzetik zetorren hirukotea ikusi daiteke.

Altuera irabazten den heinean Culfreda mendiak gertuago ikusten hasi ginen.

Ematen genuen pausu bakoitzeko atzekoek hiruzpalau ematen zituzten bitartean, ez zen denbora luzea pasatu Lustou eta Pic du Tour mendiek osatzen duten ipar horma ikusgarri eta elurtua bere osotasunean parez-pare agertu zen arte.

Argazki honen ezkerrean Lustou eta Pic du Tour mendiek osatzen duten horma ikusi daiteke, baita eskuinean Culfreda mendiak ere.

Ahozabalik begiratuz, hormak osatzen duen gandorrera nondik igoko ginen pentsatzen hasi ginen: eskuinetik? Ezkerretik? Pentsamendu honetan ari ginen bitartean bideak hormaren eskuin aldera eraman gintuen metro batzuetan baina, igoerak hormaren eskuinetik jarraitzen zuela pentsatzen hasi ginenean, pixkanaka desbideratu eta zuzen zuzen hormara eramaten hasi gintuen. Irakurrita genuen informazioan ez genuen ongi ulertu nondik igotzen zen eta, bidea hartzen ari zen noranzkoa ikusita, momentu batean Lustou eta Thour mendien arteko mendi-lepora zuzen-zuzen iristen den kanaletik igoko ez ote ginen pentsatzen hasi ginen.

Lustou eta Tour mendiek osatzen duten ipar-horma parez-pare.

Hormara hurbiltzen ginen heinean, bidea, nabarmen izatetik, lehorteak ihartutako zelai maldatsu batean ordenik gabe jarritako mugarri batzuetan eraldatzera pasa zen. Bideak hormaren zein aldetik jarraitzen zuen ez genekienez, berriro ere GPS aparatuari kontsulta egin nion, motxilan, betiko moduan, mapa eta iparrorratza nituen arren. Badira aparatu elektroniko hauen zaleak ez diren mendizaleak, mendian ibiltzeak dakarren abenturaren aurka doazela edo mendiaren irakurketa egoki bat egitea zailtzen dutela ulertzen dutelako. Niretzat oso lagungarria den aparatua da eta, ezagutzen ez dudan mendi batean gauez edo behe-lainoak harrapatuta mugitu izan naizen kasuetan, ezinbestekotzat jo dut. Baina ez da aparatu hutsezina eta dituen mugak ezagutu beharra ditugu, horma bertikal batean edo gandor batean mugitzen ari bagara batez ere, beti daukalako errore-marjina bat. Gandor estu batean bi metroko erroreak istripu larri bat izatera eraman gaitzake eta hau kontutan izan beharra dago.

Belarrak harriei bidea ematen dion lekura iristen.

Hau guztia gertatzen zen bitartean, atzetik jarraika zetorren hirukotea metro apur batzuetara hurbildu zitzaigun, baita gure parera iristear zegoenean hormaren ezker aldera nabarmen desbideratu ere, agurtzeko aukeratik eman gabe, bistatik galdu genuen arte. Jantzita zeramaten kolore bizi eta kuriosoen nahasketa bereziarengatik frantsesak izango zirela pentsatu genuen.

- Igual ez die Lustoura jungo? - Galdetu zidan Asierrek motxiletan pioletik ez zeramatela ikusi zuenean.

Hirukoteak ezker aldera zeharkaldi luze bat egiten zuen bitartean, belar ihartuak hartxingadi bati bide eman eta zuzen igotzen jarraitu genuen. GPS-ak adierazten zigun bideak oraindik ere horma aldera zuzen eramaten gintuela ikusita, internetetik deskargatutako ibilbidea neguko ibilbide bat ez ote zenaren zalantza handituz joan zitzaidan. Zein ibilbide deskargatu begiratzen aritzen naizenean kontu handia izaten dut honekin, Pirinioetako mendi gehienen igoerak elurrarekin edo elurrik gabe zeharo aldatzen direlako, batez ere ibilbide hauek aintzirak zeharkatzen dituztenean. Negu giroan aintzirak gainetik zeharkatzen diren arren, udan ibilbideen distantziak luzatu egiten dira, aintzirak inguratu behar izaten direlako. Pentsamendu honetan murgilduta nindoala, bideak bat batean ezker noranzkoa hartu eta hormak ezker aldean osatzen duen ezproi zabal eta etzan batera zuzentzen zela ikusi genuen.

Hatxingadian GPS-ari begira. Argazkian bideak gutxi gora bidea jarraitzen duen ibilbidea margotu dut. Bidearen azken zatia ezproitik gertuko igoera da.

Ezproiaren parera iritsi ginenean, honen bestaldera pasa eta bere ezkerretik doan bidexkatik igotzen jarraitu genuen. Igoera tentea bada ere ez zigun eskuak erabiltzera behartu baina bai punturen batean makilak ongi trabatzea, batez ere harri askez estalita dagoelako. Dena den, gauean botatako izotzak harriak eta harea lurrera oraingoz ongi erantsita mantentzen zituen igoera erraztuz. Ezproiaren amaierara iristear geundela, gandorraren ezkerretik bistatik galdu genuen hirukotea agertu zen:

- Bonjour!!!
- Bonjour!!!

Hirukote frantsesa berehala pasa zen aurrera. Azkar zihoazen, arnasestuka eta izerditan blai, beraientzat gailurrera goiz iristea oso garrantzitsua izango balitz bezala. Beraien atzetik berehala iritsi ginen ezproitik gertu dagoen bibak-leku handi batera (2.890 m), igoera honetako argazki behartua izaten dena. Goizeko hamarrak eta laurden izan arren, hemen izan zen eguzkia ikusi genuen lehen aldia, Lustouko gailurraren atzetik hain zuzen ere. Negu betean igoera hau hotza izango da inongo zalantzarik gabe, udan aldiz, pentsatzen dut freskoa izango dela, beti ere goiz ateraz gero.

Gandorrean dagoen bibak-leku handiaren parean.

- Hemendik gora bastoiak gordeko dittugu? - Proposatu nion Asierri.
- Igual hobe - erantzun zidan -. Baina kranpoiak eta pioleta oaingoz motxilan utziko dittut.
- Baita nik ere - erantzun nion gandorrari begira.

Gure arteko elkarrizketa ulertu izan balute bezala, motxilak kendu eta bastoiak barruan sartzen hasi ginenean hirukote frantsesa bastoiak bibak-lekuan utzi eta gandorra ziztu bizian igotzen hasi zen, atzean arnasestuen hots berezi eta ezaguna utziz.

Gandorra bibak lekutik ikusita. Eguzkia parez-pare.

Azpitik ikusita, ez zitzaigun iruditu gandorraren igoerak zailtasun handirik suposatuko zigunik, nahiz eta harkaitzak elur geruza fin batekin estalita egon. Baina lehen harkaitzetara hurbildu eta elurraren azpian izotz geruza fin bat zegoela ikusi genuenean, gandorraren aurpegia maitagarria beldurgarri izatera pasa zen, alarma guztiak piztu eta mendizale modutik eskalatzaile modura pasaraziz.

Asier gandorraren lehen metroetan.

Gandorra II/II+ zailtasunaren baitan egongo dela iruditu zitzaigun baina esku eta oinak edozein momentuan irrist egiteko arriskua zutela pentsatzeak metroak zuhurtzia handiz irabaztea eskatu zigun, eskaladako pasagune delikatu bat zeharkatzen ariko bagina bezala.

Asier gandorrean, bertan zegoen elurra ikusi daiteke baita aurretik zihoan hirukotea ere.

Piramide erraldoi batera igotzen ariko bagina bezala, gandorra osatzen duten harkaitzezko koska ezberdinak kontu handiz igotzen jarraitu genuen, batzuetan eskuinetik, batzuetan ahotik eta beste batzuetan ezkerretik. Ez da gandor estu bat, baina osatzen duen edozein aldeetara erortzea ez da oso erakargarria, bai batean zein bestean min handia hartu daitekeelako. Eguzkia oraindik esnatu berria zegoen, ahul, eta izotz gogorrak irribarre maltzur bat itzultzen zigun begiratzen genion bakoitzean.

Gandorraren alde laiotzetik egin genuen zeharkaldietako batean.

Burua eta begirada aurretik genituen bizpahiru metrora zuzenduz eta ahoaren alde batetik zein bestetik ez dakit zenbat metro igo ondoren, gandorrak osatzen duen sorbalda moduko batera iritsi ginen.

Gandorrak sorbalda modukoa osatzen duen lekuan. hemendik aurrera zailtasunak amaitzen dira.

Sorbaldatik aurrera zailtasun handienak amaitzen dira eta gandorraren ezker aldean (igoeraren noranzkoan) dagoen bidexka baten arrastoa jarraituz ez genuen arazo handirik izan Lustouko gailurra osatzen duen mugarri handira iristeko.

Asier gailurrera iristen, aurretik hirukote frantsesa ikusi daiteke.

- Punta hau da edo paren daun beste hori? - Galdetu zidan Asierrek frantsesak mugarria zegoen lekutik gelditu gabe aurrerago dagoen bigarren punta batera zuzentzen zirela ikusi zuenean.
- Ez dakit ba - erantzun nion -, baña bazpare bi puntetara igoko gea ta listo.

Mendietako igoerak modu guztietara justifikatu behar diren mundu honetan badaezpada Lustouk duen bigarren gailurrera iritsi eta frantsesak agurtu ondoren "gailur nagusira" itzuli ginen. Ea hemendik urte batzuetara ez zaigun gertatuko Manaslu mendiaren tontor nagusira ez igotzeagatik urduri dauden himalayistei bezala!!!! Jejejeje!!!!

Gailur nagusira itzultzen.

- Kotxetik laur ordu behar izan dittugu gailurreraño - esan nion Asierri erlojua begiratuz.
- Eta hori ondo dau?
- Primeran!!! - erantzun nion -, Pentsauta genuen bezela.
- Hirumilakoen ikurriña ekarriko zenun, ez?
- Noski baietz - erantzun nion, iaz Gran Facha igo genuenean etxean ahaztuta utzi nuela gogoratu zidanean -, hori dudatan jartzea ere, jejeje.

Pirinioetako hirumilako berri batera igotzen garen bakoitzean ikurriña txiki bat eraman izan dugu gurekin gailurrean argazki bat egiteko. Lehenengo ikurriña Vittorio Emmanuelle aterpean ahaztuta utzi genuen, Gran Paradiso mendia igo ondoren. Orduz geroztik bigarren batek hirumilako batzuk igota dauzka (nahiz eta bakarren batean etxean ahaztuta geratu den, jejeje) eta, hasieratik hartu genuen ohiturarekin jarraitzeko, lehenengo ikurriña primeran ordezkatu du. Ikerrek beti esan du hirumilako guztiak igotzen baditugu, alde batean bakoitzaren izena eta igotako eguna idatzi ondoren ikurriña markoztatu eta etxeko egongelan zintzilikatuko duela.

Lustou, 3.023 metro.

Gailurreko argazkia egin ondoren ikurriña berehala gorde genuen motxilan. Geroz eta sentiberatasun handiagoa duen gizarte batean bizi gara eta badira gailurretan banderak ikusteak min eragiten dieten pertsonak, mendia ideologia, aldarrikapen eta politikaren kutsadurarik gabeko leku-askea bezala ulertzen dutelako. Norberak daki mendira zertara doan eta, bandera bat eramaten badu, zein helburuarekin eramaten duen. Nire errespetu osoa dauka, nahiz eta eramaten duen bandera edo aldarrikatzen duena nire gustukoa ez izan. Gauzak horrela jarraitzen badute, eskalada-bide askoren politikoki ezegokia den izena aldatzera iritsiko gara, ireki zirenean aldarrikapen politiko edo sozial bezala erabili zirenak.

Igotako gandorra goitik ikusita, mendizale batzuk ikusi daitezke.

- Hemen zeoze jango deu edo beheran hobe? - Galdetu zidan Asierrek eseritzeko leku guztiak elurrez estalita zeudela ikusi ondoren.
- Utziazu puntatik argazkik batzuk egiten ta nahibazu beheko bibak haundi hartan deskantsatuko deu - proposatu nion.
- Primeran!!!

Asierrek motxila prestatzen zuen bitartean gailurraren inguruan ikusi daitezken mendi elurtuei argazkiak egiten hasi nintzen. Mendi "bakartia" izanda, Lustou talaia ederra da argazkiak egiteko. Kronika honi begira, argazkiak ezagutu genituen mendiei bakarrik egin nizkien, jejeje.

Vignemale.

Monte Perdido aldeko gailurrak.

Lliterola, Pico Royo, Perdiguero, Gourgs Blancs, Madaleta-Aneto.

Culfredak.

Jaisten hasi aurretik azken argazkia igo berria genuen bailarari egin nion. Bizitzan gertatzen den moduan, batzuetan ez gara konturatzen ibilitako bidea zenbaterainokoa izan den, gelditu eta perspektibaz atzera begiratzen dugun arte. Mendi artean ikusten zen bailara ilun hartatik gentozela ikusteak bertigo sentsazioa sentiarazi bazidan ere, bertara jaitsi beharra genuela pentsatzeak sortarazitako pereza sentsazioa handiagoa izan zen, jejeje.

Igotako bailara osoa gailurretik ikusita.

Bibak-lekura arteko jaitsiera kontu handiz egin genuen. Elur eta izotzez zipriztindutako harkaitzak eguzkiak pixkanaka berotzen hasita bazituen ere, izotza oraindik gogorra topatu genuen. Hala ere, errazago jaitsi ginenaren sentsazioa izan nuen; izan ere, jaitsiera zailtzeko asmoz, eskuin belauneko leku berari bi kolpe sendo eta gogor ematea erabaki nuen, normal ibiltzeak jaitsiera errazegia bihurtzen ari zuelako, jejeje.

Bibak-lekutik atzera begirada.

- Igoera politte, ez? - Galdetu nion Asierri bibak-lekuko harkaitzetako batean eseri nintzenean.
- Bai - erantzun zidan barratxo energetiko bat murtxikatzen zuen bitartean -, gañea izotzak bere xarma eman dio.
- Ba neguan berea izango du.
- Nere ezagun batzuk tartean denda jarrita elurrekin bi egunetan igotzen saiatu ziren ta etzuten lortu - erantzun zidan Asierrek ezagun hauek pasatako abentura kontatuz.

Eguzkiaren epeltasunak aurpegian sortzen duen efektu lasaigarriaren eraginpean, barratxo energetiko pare batez eta elkarrizketa atsegin batez osatutako hamaiketakoaz gozatu genuen. Ezin gehiago eskatu 2.900 metrora gandor batean sakabanatuta dauden harkaitz ezberdinez osatutako bibak-leku batean atsedenaldi bat egiteko. Honelako uneetan zoriontsu izateko zein gauza gutxi behar den konturatzen zara: jateko eta edateko gutxienekoa, konpainia ederra, elkarrizketa atsegin bat, begien aurrean izugarrizko bistak eta eguzkia aurpegian, inongo luxurik gabe.

Bibak-lekua utzi aurretik gandorrari egindako azken argazkia.

Eta luxurik gabe, atseden hartzen egon ginen moduan, beherako bideari ekin genion gure ondoan hamaiketakoa egiten aritu zen bikote katalan bati agurtu ondoren.

Bibak-lekutik behera jaisten.

Ez zen denbora luzea igaro igoerako hirukote frantsesak aurreratu gintuen arte. Orain arteko abiadura lasaia mantenduz, maldan behera pixkanaka nola urruntzen ziren ikusi genuen, paisaiarekin desegin ziren puntu txiki batzuetan bihurtu ziren arte.

- Presakin doazela emateu.
- Hala emateu bai - erantzun nion Asierri -.

Hartxingadia atzean utzi ondoren.

Frantsesak desagertu zirenean bikote katalana izan zen aurreratu gintuena. Ez ginen, itxura batean behintzat, poliki jaisten ari baina "motelegi" jaisten ari ginela pentsatuz erlojuari zeharkako begirada bat bota nion:

- Ondo goaz? - Galdetu zidan Asierrek erlojuari begira ari nintzela ikusi zuenean.
- Baietz esango nuke - erantzun nion -, sobra ere besteek guk baño presa haundiagoa dute.

Thouko mendiko etxola/aterpera iritsi ginenerako mendi osoan bakar bakarrik geunden berriro ere, inor aurretik eta atzetik izan gabe.

Thouko etxola/aterpera iristen.

Mendiek egunsentiak oparitutako urrezko jantzia erantzita zuten, milaka zimur azaleratuz, goizean zehar zahartu izan balira bezala. Mendiei bezala, bizitzak, denborak markatutako zimurrez eta bizitako zauriek utzitako orbainez betetzen bagaitu ere, denek gaur garenera eraman gaituzte, batzuk mingarriak izan badira ere. Eta gauza sinple hau gizaki guztioi gertatzen zaigu, bizi garen gizartea orbain eta zimurrak ezkutatzen saiatzen bada ere.

Mendien zimur eta orbainak.

Ur-jauzi misteriotsutik behera ahozabalik jaitsi ginen, inguratzen gintuen paisaiari begirik kendu gabe. Argitasunaren eraginez, bide berri eta ezezagun batetik jaisten ariko bagina bezala sentitzen ginen, batera eta bestera begiratuz.

Ur-jauzira iristen.

Iluntasunean, mendiarekin alderatuta zein txikiak garen ez gara konturatzen. Baina hau barneratzen dugunean milioika urte dituen munduaren Historian gure arrastoa zein txikia izango den jabetzera iritsi gaitezke, tanta hutsal bat ozeanoaren neurrigabetasunean besterik ez. Ez gara pentsatzen dugun bezain garrantzitsuak. Jaiotzen garenean harea-erloju bat martxan hasten da. Harearen pasaera gelditu ezin badugu ere, salbuespenak salbuespen, gure esku dago pasaera hau azkarragoa edo motelagoa izatea, baita goitik behera etengabe erortzen den harea-pikor bakoitzari ahal dugun zukurik handiena ateratzea ere.

Pista hasten den zubira iristen.

Zazpi ordu eta erdiren ondoren, arratsaldeko ordu bietan, Asierrek furgonetaren ateak ireki zituen. Goizean erdi hutsik zegoen aparkalekua kolore eta neurri ezberdineko kotxeek hartuta zuten, baita batera eta bestera zebiltzan pertsonak ere. Bazter batean janaria banatzen zuen postu ibiltari batetik ihes egindako saltxitxa erreen usaina zerion ke zuri bat pinuen adarren artean galtzen zen, ferietan globoak galtzen diren moduan. Ez genuen gure artean asko hitz egin behar izan handik berehala ihes egiteko.

- Hankak ondo?
- Uste baño hobeto - erantzun zidan Asierrek kotxeen artean maniobrak egiten zituen bitartean.
- Baita nik ere - erantzun nion -, eta hori pentsauta baño ordu erdi lehenago iritsi geala, jejeje.

Pirinioak atzean geratu eta etxera eramango gintuen A-64 autobidera itzultzen ginen bitartean etxera deitzeko aprobetxatu nuen:

- Etxeko biden gare - esan nion Itziri.
- Dena ondo?
- Bai - erantzun nion -, erlojuaren hare granoei zukua ederki atera diegu.
- Ze esaten ari zea? - erantzun zidan burua galtzen ari den bati erantzuten zaion moduan.
- Ez preokupau, nere paja mentalak besteik ez die, jejeje.

KRONIKA IDAZTEKO KONTSULTATUTAKO BIBLIOGRAFIA ETA WEB ORRIAK

- Néouvielle, Vallée D'Aure, Parc National des Pyrénées, 1748 ET, mapa. Institut Geographique National, 2008.
- Alejos L. Pirineos, guía de los 3000 m, 201. Bilbo. SUA edizioak, 2007.
- Serrano F. Lustou por el valle Cinqueta de la Pez: un tresmil olvidado del circo de Bachimala. Campobase, 2022; 198: 88-104.
- Un paseo por el Pirineo bloga. 2008/07/05. Pico Lustou (3023 m) desde Rioumajou (Frendançon). Eskuragarri: https://pirineodeluis.blogspot.com/2021/06/pico-lustou-3023-m-desde-rioumajou.html
- Mendikat web orria. Lustou (3024 m). Eskuragarri: https://www.mendikat.net/es/com/mount/12336