Traductor al catalá, galego, castellano, english traslator, traducteur française.
Inoiz gertatu al zaizue pertsona batekin produktu bati buruz hitz egiten aritu ondoren, produktu horren publizitatea sare sozial guztietan ikusten hastea? Niri produktuaz pentsatzearekin bakarrik gertatu zait, jejeje. Badirudi “Anaia Nagusi” batek zelatatzen gaituela eta horrek batzuetan beldurra eragiten du. Horixe gertatu zitzaigun Portupekolezekin.
Aspaldi pentsatu genuen Itzik eta biok Portupekolezera joateko ideia, baina horretaz hitz egiten hasi ginenean sare sozioalak Urbasako mendilerroak duen txoko berezi honetako bideoz eta argazkiz betetzen hasi ziren, era guztietako mezu erakargarriekin: “Nafarroako altxorretako bat…”, “ezagutzen ez duzun toki bat ziur…”, “ezin zara Nafarrotik joan hau ikusi gabe…”, “Andiamendi mendilerroko altxor bitxia…”. Asierrekin horretaz hitz egin nuenean ere, esan zidan bera eta bere bikotea han izan zirela duela gutxi: “oso leku politte”, esan zidan, “merezi du”. Bat-batean, kareharrizko zubi erraldoi honen inguruko informazio eta irudiak iristen hasi zitzaizkidan leku guztietatik, “Anaia Nagusiak” leku hori bisitatzea nahiko balu bezala, jejeje.
Ibilbidea prestatzen hasi ginenean, pentsatu genuen Portupekolezera bakarrik joatea “laburregia” izan zitekeela. Ibilbidea luzatzearren, Ollide mendia, San Adriango aterpea eta Lezaundi, Urbasako lezerik handiena, bisitatzea ere pentsatu genuen, ibilbidea 13 kilometroraino luzatuz.
IBILBIDEA
Ibilbidea Lizarragako mendatean hasi genuen, bentaren ondoan dagoen aparkalekuan. Andiamendiko gailurreriartik gertu dagoen bidezidorrari jarraituz, Portupekoleze arkuak eta San Adrian baseliza bisitatu genituen, Sakana aldera dagoen ikuspegi ikusgarriaz gozatuz. San Adriandik Lezaundi haitzulora joan ginen pagadi galkor bat zeharkatuz eta Lezaunditik Lizarragako mendatera beste pagadi galkor bat zeharkatuz iritsi ginen, azken kilometroak hasieran jarraitzen hasten den pista nabarmenari jarraituz.
IBILBIDEAREN DATU BATZUK
- Ibilbidearen luzera: 13 kilometro.
- Punturik baxuena: Lizarragako mendatea, 1025 metro.
- Punturik altuena: Mendebaldeko Ollide, 1.121 metro.
- Metatutako desnibel positiboa: 545 metro inguru.
- Igotako mendiak: 4.
- Zailtasuna: Irteerak ez dauka zailtasun teknikorik.
- Ura: Lizarragako bentan hartu daiteke.
- Eramandako materiala: Ez da material teknikorik behar ibilbide honetarako.
- Ibilbidea egiteko pasatako denbora: Hiru ordu eta berrogeita hamar minutu, atsedenak barne.
Ibilbidea deskargatu nahi baduzue:
Powered by Wikiloc
DESKRIBAPENA
Goizeko zortziak eta erdietan iritsi ginen Lizarragako bentaren ondoko aparkaleku erdi-hutsera. Gure ondoan, ile nahasiak zituen bikote altxatu berri bat zegoen. Kafe ketsu bat gosaltzen ari ziren pegatinaz betetako furgoneta baten atetzarraren azpian, pirata baten tatuajeak bezala, bisitatu zituzten tokiak adierazten zituztenak.
Zerua oskarbi zegoen arren, haize fresko batek mugitzen zituen neguak bihurritutako elorriak, sentsazio hotz bat sortuz. Egun hauek aproposenak izaten dira erretzeko, hotza sentitu arren eguzkiak errukirik gabe erretzen baitu; honegatik, erlojuaren GPSa martxan jartzen nuen bitartean, eguzkitako krema emateko aprobetxatu genuen. Ez zidan beldurrik ematen Portupekolezera iristeak, Asierrek esan zidalako mendilerroak osatzen duen gailurreriatik gertu mantentzen bagina parez pare aurkituko genuela. Hala ere, badaezpada “track” bat jaitsi nuen wikiloc webgunetik, Lezaundira nondik iritsi ez nekielako. Erlojuak GPS sateliteak harrapatu zituenean eta pantailan jarraitu behar genuen bidea marraztuta agertu zenean, martxan jarri ginen.
Aparkalekutik mendebalderantz doan pistari jarraitu genion, gizakiak mendilerroari eragindako orbainetako bat, pasabide metaliko bat zeharkatu genuen arte. Orduan, pista utzi eta iparralderantz jo genuen, aldapan gora, gailurreriatik metro batzuk beherago doan bidezidor baten bila, lehen metroetan, hesi metaliko batetik gertu doana eta zer gordetzen duen asmatzeko gai izan ez ginena.
Pasabide metalikoa igaro ondoren.
Bidezidorra lehen metroetan hesi metaliko baten ondotik doa.
Hesi metalikoak inguratzen duen itxitura atzean geratu zenean, bidezidorretik irten eta gailurreriara hurbildu ginen, zer ezkutatzen duen ikustera. Eta harkaitzen bestaldean Sakana agertu zitzaigun, azkeneko urteetan bere harkaizterietan bizipen zoragarriak oparitu dizkidana. Bi surflari bagina bezala, gailurreria osatzen duten olatu berdeak surfeatzen jarraitu genuen, batzuetan beherantz eta besteetan gorantz, haizeak mugitzen zuen belarraren gainetik, olatua lehertu zen arte.
Belarrezko olatuen gainean surfeatzen.
Orduan aho zabalik geratu ginen, parean genuenari begira: ezerezetik agertu zela zirudien kareharrizko zubi erraldoi batek bidea oztopatu zigun bat-batean.
Ezerezetik agertu zen kareharrizko arkua.
Kosta egin zitzaigun Portupekolezen geundela konturatzea, eta hasiera batean ez genuen sinesten bertara iritsi ginenik, urrunago espero genuelako. Gainera, inor ez ikusteak harritu gintuen, baita poztu ere, hau bezalako leku batean bakarrik egotea ez baita erraza izaten.
Portupekolezeko bi arkuak.
Portupekoleze bi arkuz osatutako formazio karstikoa da, uraren indarrak eta denboraren pazientziak sortutakoa. Bi arkuetatik handiena zen bidea oztopatzen gintuena. Arku honek zubi baten itxura du eta gainera igotzeko zailtasunik ez badago ere, kontuz ibili beharko dugu, irrist eginez gero eroriko bakarra izango baitugu. Arku horren ondoko bidezidorrari jarraituz, bigarren arkura jaitsi ginen, mendiari itsatsia dagoena, eta leze baten itxura duena.
Goiko arkua azpitik ikusita.
Beheko arkua.
Leku magikoa iruditu zitzaigun, gordea, babestua, sekretuz eta isiltasunez betea, sabaiatik erortzen ziren ur tantek apurtzen zutena. Gaua bere babesean pasatako animaliek utzitako usain bereziak airea kutxatzen zuen, lezeari aintzinako leku baten itxura emanez; izan ere, begiak itxiz gero denboran atzera egiteko aukera ematen du, teknologiarik gabeko garai batera, non artzainek su baten inguruan elkartzen ziren istorio zaharrak partekatzera.
Goiko arkua behekoaren aterpetik ikusita.
Harritu gintuen lekua zein den adierazten duen kartelik ez topatzea, baina arkuen gainean informazio eskean dagoen egurrezko panel huts bat ikusi genuen, faltan bota genuen informazioa gordeko duena ziurrenik.
Itzi goiko arkura igota.
Leku erakargarri honetaz bakardadean gozatzeko zortea izan genuen, intimitate osoz. Hainbat argazki egin ondoren ibilbidearekin jarraitu genuen, SL markekin adierazitako bide bati jarraituz.
Martxan berriro, SL markak ikusi daitezke.
Bideak ez du zailtasun teknikorik, eta, nahi izanez gero, arin ibiltzeko aukera ematen du. Zailtasun bakarra hego haizea zen, tarteka zakarki jotzen zuena, edozein unetan amildegira bultzatuko gintuela mehatxatuz. Baina haizearen zakarkeria Ollideko haitzen iparraldean zabaltzen den ikuspegi ederrak konpentsatu zigun: udaberri hezeak berdetutako larre eta ibaien artean Sakanako etxeak sakabanatuta ageri dira, mahai-oihal berde batean sakabanatutako ogi-apurrak bailira. Etxe batzuetako tximinietatik irten eta zeru urdinean desegiten zen ke zuria zen norbait bizi zenaren testigu bakarra. Zerumuga Aralar eta Aizkorriko mendilerroek mugatzen dute, ikuskizun eder honen eszenatokiari itxura basati bat emanez. Baina ikuskizun eder honetako protagonista guztien gainetik Beriain nabarmentzen da, etzanda dagoen animalia erraldoi bat balitz bezala, bailarari begira. Zenbat pertsonek gozatuko zuten ikusmira honetaz gure aurretik eta zenbat pertsonek gozatuko dute gure ondoren. Honegatik bakarrik ibilbideak merezi du.
Gandorreriatik gozatu daiteken ikuspegi ederra.
Bata bestearen atzetik Ollideko haitzak igo genituen, errusiar mendi batean egongo bagina bezala; gora eta behera, behera eta gora, Bargattentte mendira iritsi ginen arte, iparraldean orratz fotogeniko eta erakargarri bat duena.
Ollideko haitzetako batera igotzen.
Bergattentte puntara iristen.
San Adrian baseliza Bergattentteko gailurretik.
Datu meteorologikoak hartzeko postu bat dirudiena duen punta batetik pasatzean, Arrangarteko pitzadurak, Lizarragatik datozen bideetako pasabide naturaletako batek, bidea moztu zigun. Aurrean, San Adrian baseliza ikusten genuen, gertu, eskura, baina bertara iristeko gailurreria utzi pitzadura inguratu beharko genuen. Kronika partekatu nuenean Iñaki Lizarragak argituko zidan bezala, punta honetan dagoena ez da datu meteorologikoak neurtzeko postu bat, ganaduaren GPS seinaleak handitzeko irrati transistore bat baizik. Eskerrik asko azalpenengatik!!!
Datu metereologikoak hartzeko postua duen puntan.
San Adrian baseliza Arrangateko pitzaduraren gainetik ikusita.
Pagadian sartzea eskertu genuen, ez bere itzal freskoagatik, haizegatik babestu gintuelako baizik. Aldapa goxo bat igo ondoren, minutu gutxi barru iritsi ginen San Adrian baselizara.
San Adrian aterpera iristen.
San Adriango baseliza talaia ikusgarria da,eta bertatik dagoen ikuspegia bikaina da. Eraikinak bi gela ditu: alde batetik, baseliza bera eta, bestetik aterpe gisa egokitutako gela bat. Azken horretan tximinia bat eta banku pare bat aurkituko ditugu. Itzik ondo ezagutzen zuen aterpe hori, zeren, denbora libreko begiraleak ginenean, han negu-baldintza gogorretan gaua pasatzea egokitu baitzitzaion. Egun hartan, baseliza, orain itxura atsegin eta goxoa zuena, elurrez blai zegoen, eta igaro zuten gaua hotz handikoa izan zen, lo-zaku bustietan ia lorik egin ezinik; hau da, inoiz ahazten ez den mendiko gau tipikoa, jejeje.
Baselizaren ondoan aspaldiko abenturak gogoratzen.
San Adriango postontziak.
Iñaki Lizarragak esango zidan moduan, Urbasako mendilerroa San Adriandik aurrera hasten da, ordura arte ibilitako mendilerroa Andiamendi delarik, nahiz eta askok mendateak zatitzen dituela esaten duten. Geologikoki, bien artean dagoen Zubeltzeko fallak banatzen ditu. Zein ederra den horrelako zuzenketa eta iruzkinak jasotzea!!!!
Mendebaldetik baselizara doan ohiko bidetik jaitsi eta pagadian sartu ginen berriro, Lizarragako mendatetik datorren pistarekin bat eginez. Eta pista horretatik jarraituz, handik minutu gutxira pagadia utzi eta zelaigune zabal batera irten ginen, eta han GPSak ohartarazi zigun pista utzi behar genuela zelaia hegoalderantz zeharkatzeko.
Pistarekin bat egiten den tokian.
Pista utzi ondoren zelaia zeharkatzen.
Ez naiz gai hemendik aurrera nondik nora ibili ginen azaltzeko edo bidearen azalpen zehatzak emateko. Pagadian berriro sartu ginenean, noizean behin bidezidor bat zirudien zerbaiti jarraitu genion, noizean behin basoan zehar ibili ginen eta noizean behin elorri arteko zelaiguneren bat zeharkatu genuen. Gutxienez, noizean behin mugarri bat ikusteak poztu egiten gintuen, gu baino lehen handik norbait pasa zen seinale zelako. Ez galtzeko, denbora gehiago pasa genuen erlojuaren pantailari begira aurrean genuenari begira baino. Halako batean, pago batzuen atzean, behatz itxurako orratz bitxi bat agertu zen.
Topatu genituen mugarrietako baten ondoan.
Aho zabalik geratu ginen. Orratz bitxiaren atzean mendiaren alde batetik bestera sabai ikusgarri bat zabaltzen zen, bertan habia egiten duten txorien kantuez apaindua. Lezaundi, izenak dioen moduan, leze handia da; izan ere Urbasako haitzulorik handiena da. Wikipedia web orrian irakurri dudanaren arabera, dolina handi baten hondorapenaren ondorioz sortu zen. Erlaitzak hirurogeita hamar metroko luzera eta ia hogeita hamar metroko desnibela du. Haitzulorako sarrera zabala da, 450 metro luze da eta desnibela hogeita hamar metro ingurukoa da. Neurri honekin, ez da harritzeko ganaduaren babesleku izatea; izan ere animali ezberdinen gorotzek lezearen zorua tapizatzen dute.
Lezaundi, argazkiaren ezkerrean behatz itxurako orratza ikusi daiteke.
Eguzkia errukirik gabe berotzen berotzen hasita zegoen basoko bazter guztiak, haizeak goizean pasa arazitako freskura gogora eramanez. Ibilbidea amaitzeko kilometro batzuk falta zitzaizkigunez, ez ginen denbora luzez lezean geratu.
Taldeko argazkia.
Lezaundira iritsi ginen bezala, Lezaundik joan ginen, hau da, erlojuaren pantailari gehiago begiratuz inguratzen gintuenari baino. Pantailak bide onetik zoazela esan arren, galduta zaudelako sentsazioarekin ibiltzea ez da atsegina, are gehiago nekea eta sargoria hasten direnean. Pagadian galduta geundela zirudienean, erdi ezabatutako bidezidor bat, mugarri bat edo kareharrizko lauzaz eraikitako artzainen txabolen hondakinak agertzen ziren, sastrakak isildu nahian dabilen iragan oparo baten oroitzapenak.
Pagadian "galduta" berriro ere.
Ez zen itzulera atsegina izan, nahiz eta leku eder batzuetatik igaro ginen. Itzuleran, bidezidor estuak belarrez betetako pista zahar bihurtu ziren, eta belarrak hartutako pistak pista zabalago eta zapalduago bihurtu ziren. Puntu honetan asko poztu gintuen Arabako mendizale talde handi batekin topo egiteak, zibilizaziora itzultzen ari ginen seinale. Amaitzeko, pista zapaldu honek goizen goiz jarraitu genuen pista nagusira eraman gintuen, zirkulua itxiz.
Belarrez estalitako pista zaharrean.
Pista zapalduan.
Zirkulua ixten.
Goizeko aparkaleku erdi hutsak orain inurritegi bat zirudien, batera eta bestera zihoazen autoz betea, libreki mugitzeko leku baten bila. Autoetatik irteten ziren inurriak, motxila txikiz armaturik, Lizarragako bentara edo amaitzen ari ginen pistara zihoazen. Gurutzatzen genituen pertsona guztiak agurtzen tematu ginen arren, tristura handia sortu zidan mendian agurtzeko ohitura galtzen ari delako sentsazioak. Batzuek ohitura falta bezala hartzen dutena jarrera falta bezala ikusten dut nik. Atsegina izateak eta irribarre egiteak gure baitan eta beste pertsonengan duen aldaketa-ahalmenaz jabetuko bagina, ziur nago egunerokoan gehiago praktikatuko genukeela.
Lizarragako mendatera iristen.
KRONIKA IDAZTEKO KONTSULTATUTAKO BIBLIOGRAFIA ETA WEB ORRIAK
- Wikiloc. Cueva de Lezaundi. 2023-10-18. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Cueva_de_Lezaundi
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina