Kronika hau beste honen jarraipena da...
“Edil” bidearen oinera iritsi ginenean atsedena hartu eta, bide batez, jan eta edateko aprobetxatu genuen. Motxilak ezpel artean utzi eta begiradak gora zuzendu genituen. Lurretik zerura zuzen-zuzen doan tximiniak atzeraka egiten du: “joer, hau bai dela bertikala!!!” bota nien. Denbora zen Josu eta Asierrek bide honetan egindako saiakeratik. Orduan bigarren bilgunetik ziztu bizian jaitsi behar izan ziren ekaitz bortitz batetik ihesi.
Bide osoa itzalpean, eguzkitarako krema motxiletan uztea erabaki genuen: “azkenen alperrik ekarri deu, jejeje”. Hartutako atsedenaren ondoren, Asierrek beharrezko materiala hartu eta eskalatzen hasi zen: “ea oaingon zemuz dijon” esan zigun lehen metroen ondoren. “Oain arte bezela badijo, seguru ondo dijola” erantzun nion.
“Edil” bideak "Orratz Gorria"-ren ipar-mendebaldeko horma goitik behera erdibitzen duten tximinia bertikal eta nabarmenak jarraitzen ditu. Bideak galtzeko arriskurik ez dauka tximiniak bata bestearen atzetik eskalatzen baitira. Eskaladaren aldetik, oso bertikala eta ikusgarria da, tarteka behera begiratzeak ere bertigoa sentiarazten duena, metroak irabazi ahala oinen azpian izugarrizko amildegia irekitzen baita. Balentria handia Alberto Rabadá eta Ángel Sánchez “Cintero”-rena 1957an bide hau irekitzean, are eta gehiago modu askean eskalatu zutelako, iltze gutxi batzuk jarrita. “Edil” izena Alberto Rabadáren marka erregistratua da, Edilberto izenaren goitizena.
Bide honetara nondik nora hurbildu jakiteko hemen klik egin dezakezue.
"Cored" Mailoa (ezkerrean) eta "Orratza Gorria" (eskuinean). "Edil" bidea bigarren honen ipar-mendebaldean dago.
BIDEAREN DATU BATZUK
- Luzera: 105 metro.
- Luze kopurua: 4.
- Nork irekia: Alberto Rabadá eta Ángel López “Cintero” 1957ko ekainaren 2an. 1999ko urtean Á. López eta F. Orús-ek berrekipatu zuten.
- Zailtasuna: V. Luzez-luze: 1ºL: IV+ (30 m), 2ºL: V (30 m), 3ºL: V (30 m), 4ºL: IV (15 m). Zailtasuna ez da gutxietsi behar oso zorrotz jarrita baitago. Gure uste apalean lehenengo luzea V eta laugarrena IV+ zailtasunetik gertuago egon daitezke. Hau gutxi ez bada, parabolten artean eskalatu beharra dago, hauen arteko tartea ez baita motza.
- Orientazioa: Ipar-mendebaldea, eguerdira arte gutxienez itzalpean eskalatzeko aukera emango digu. Hau udan biziki eskertzen da.
- Ura: Riglos herrian hartu daiteke.
- Hurbilketa: Kotxea uzten den lekutik 20-25 minutu.
- Jaitsiera: Orratz gorriaren "Ohiko Bidea" rappelatuz. 60 metroetako bi sokekin lehenengo rappel batekin bigarren bilgunera eta bigarren rappel batekin lurrera iritsiko gara.
- Eramandako materiala: 60 metroetako bi soka, luzera ezberdinetako 15 express zinta eta zinta batzuk bilguneetarako. Lau friend eraman genituen ez genituen erabili. Walkie-talkie pare bat eramatea ere gomendagarria izan daiteke bilguneen artean eta lehen rappela egiterakoan oihuka ez aritzeko. Bilgune guztiak uztaidun bi paraboltez osatuak daude azkenekoa ezik. Azkenekoa, sabina baten ingurutik pasatako altzairuzko zirgaz osatua dago.
- Eskalada-bidea eskalatzeko pasatako denbora: Ordu eta berrogeita bost minutu.
BIDEAREN KROKISA
Ibilbidearen krokis zehatza.
DESKRIBAPENA
- Lehengo luzea, 30 metro, IV+/V. Luzea hormaren azpian liburu irekiaren itsurako diedro zabalean hasten da, honen erdiko arrakalaren ezkerretik hain zuzen ere. Diedroa pixkanaka tentetuz eta estutuz doa tximinia itsura hartu eta bertikal bihurtu arte (III+/IV). Lehenengo metro hauek Asierrek lasaitasun osoz eskalatu zituen, kontzentratuta, hormara itsatsitako harri ezberdinen artean ziurtasun handiz murgilduz.
Luzearen lehen metroetan, liburu irekia eskalatzen.
Diedroak tximini itsura hartu eta bertikaltasuna nagusitzen hasten denean hankak ireki eta, “X” moduan, oinak tximinia osatzen duten bi hormetako harkaitzetan jarriz eskalatzen jarraitu zuen (IV+).
Oinekin eskalatzen.
Asierren mugimenduak kontu handiz jarraitzen genituen: “joer gora beidatzetio lepoko miñe ta dena jartzen ai zait” esan nion Josuri. “Bertikala den señale” erantzun zidan, “bide etzanetan etzaigu lepoko miñik jartzen, jejeje…”.
Tximinia estutzen den lekuan.
Bilgunera iritsi aurretik tximinia estutu eta bertan kateatutako izugarrizko harkaitz batek bidea ixten du.
Argazki honetan Asierren gainean tximinia ixten duen harkaitz handia ikusi daiteke.
Asier harkaitzak osatzen duen sabaiaren azpian kokatu eta, oinak ahal izan zituen guztia altxatuz, sabaia eskuinetik eskalatu zuen (V), honen gaineko erlaitzeko bilgune erosora iritsiz.
Lehen bilgunean.
“Aurrekon eskalau genunen baño errexago iruittu zait” bota zigun bilgunetik. “Seguro gehio darela emateo…”. “Eo zure fuertego zare!!” erantzun nion azpitik.
Lehen bilgunea.
Lehen luzea zuhurtasun handiz eskalatu nuen. Tximiniako harri batzuk leunduak izan arren katu-oinek ongi eusten zuten, eskalada asko erraztuz. Beharbada aurretik Orratzaren “Ohiko Bidea” eskalatu genuelako edo, tximinia uste baino zailtasun gutxiagorekin eskalatu nuen. Sabaian aldiz, makurtua izanda, besoetatik zertxobait tira egin behar izan nuen. Sabaiak helduleku oso onak zituela iruditu zitzaidan. Pasabide honetan errazena sabaitxoaren ezkerreko arrakalatik zertxobait eskalatzen hasi eta, eskuin oina altxatu ondoren, eskuineko arrakalara pasatzea da.
Josu sabaiaren azpira iristen.
- Bigarren luzea, 30 metro, V. Lehen bilgunetik gora begiratzerakoan bigarren luzeaak zirrara eragiten du: “hortik igo behar gara?” izan daiteke burura etorritako galderetako bat.
"Hortik igo behar gara?"
Josuk Asierren soberako express-zintak hartu eta eskalatzen jarraitu zuen. Hankak zabalduta, metroak poliki-poliki irabaziz zihoan, harriak botatzeko beldurrez, arrautzez estalitako zoruaren gainetik murgiltzen ariko balitz bezala.
Tximiniaren lehen metroetan eskuak magnesio hautsetan hautseztatzen.
Lehenengo luzearekin alderatuta, tximinia bertikalagoa eta oinen azpiko amildegi sentsazioa izugarria da. Josuk metroak irabazten zituen heinean sokak ez zuen hormarik ukitzen eta, zerutik zintzilik, zuzen-zuzen iristen zen Josuren arnesetik Asierren segurtagailura.
Luzearen erdia baino gehiago eskalatua dagoenean tximinia estutu eta horma bertikaltasunetik zertxobait makurtua izatera pasatzen da. Josuk, zailtasunik ikusi izan ez balu bezala, oinak tximiniaren bi aldeetara atera eta pasabide honen helduleku ederrak aprobetxatuz erraztasun handiz eskalatu zuen (V).
Luzearen pasabide gogorra erraztasunez eskalatzen.
Pasabidetik gora tximiniak orain arte bezala jarraitzen du, bertikala eta estua, baita helduleku ederrekin ere. Bilgunea tximiniaren amaierako erlaitz eroso batean kokatuta dago.
Bigarren luzeko tximinian murgilduta.
Bigarren luzearen pasabide gogorraren oinean.
“Beheraka beitzen ai zea?” galdetu zidan Asierrek pasabide gogorra atzean utzi ondoren. “Bazpare ez, jejeje” erantzun nion “nere azpiko mundue hanketan bukatzea…”. “Nire ez pentsa, momentu baten behera beitu ta inpresioa indit” erantzun zidan.
Bigarren bilgunera iristen.
Izagirre anaiak bigarren bilgunean.
- Hirugarren luzea, 30 metro, V. Bilgunetik atera eta pixkanaka ezkerrera jo behar da gaineko diedro/arrailera zuzenduz (IV).
Ezkerrerako zeharkalditxoa egin ondoren, diedrora sartu aurretik.
Zailtasun handirik gabeko metro hauen ondoren diedroa estutu eta zertxobait makurtzen da. Asierrek hankak ireki eta diedroaren erdiko arrakala azpitik aztertzen hasi zen pasabide hau eskalatzearen misterioa argitu nahian.
Hirugarren luzeko pasabidearen nondik norakoak asmatu nahian.
Pasabidearen sekuentzia argi zuenean eskuak magnesiotan hautseztatu, gehiegizko magnesioa kentzeko eskuak astindu eta eskalatzen jarraitu zuen. Makurtua egonda, arrakalak zertxobait atzeraka egiten du. Arrakalaren barruko heldulekuei eutsiz, oinak pixkanaka igotzen joan eta gorputza arrakalan sartu zuen nolabaiteko oposizioa eginez. Zentimetroak irabaztearekin batera eskuin oina arrakalan sartuz luzearen pasabiderik zailena eskalatu zuen (V).
Arrakala eskalatzen.
Arrakala atzean utzita, hemendik gorako tximinia bertikala eskalatzen jarraitu zuen (IV+) honen gaineko erlaitz erosoan kokatutako bilgunera iritsiz. Asierren eskalada pausatuaz gozatzen ari ginela atzera begiratu eta putre bat gugana zuzen-zuzen zetorrela ikusi nuen. Josuk ere erreflexuz atzera begiratu eta pixkanaka abiadura hartzen zihoan hegaztiaren intentzioak zein izango ziren adi-adi begira gelditu zen. Bilgunera iristear zegoela hankak atera eta, bere jomuga gu ginela sinestuta genuenean, hegoak okertuz hegaldia biratu eta bilgunetik 8 metro inguru eskuinerago gelditu zen. Begi-bistan ez genuen arren hots arraro batzuk entzuten hasi ginen: “hoi kumea da” esan zidan Josuk begirada berriro ere Asierri zuzenduz. Ama gosariarekin etxera itzulita zegoen.
Hirugarren bilgunea.
Luze honetako pasabidea zaila baino ezerosoa iruditu zitzaidan, beharbada gorputza ongi kokatu ez eta arrakalan sartuta eskalatu nuelako. Josuk aldiz arrakalaren zertxobait ezkerreragotik eskalatuz errazagoa eskalatu zuen. Kronika batzuetan pasabide honi V+ zailtasuna ematen dioten arren, Josuk berak eskalatutako lekutik V zailtasuna duela esatea ongi legokeela esan zigun.
Josu hirugarren bilgunera iristen, behean Orratz Gorriaren itzala ikusi daiteke, baita "Pecholobo" bidea eskalatzen ari zen sokadan aurretik zihoana ere.
- Laugarren luzea, 15 metro, IV/IV+. Luzearen lehen metroetan horma bertikala da eta nahiz eta "Riglos Vertical" liburuko krokisean IV zailtasuna duela azaldu, IV+ zailtasuna azalduko balitz ere ez zen astakeria izango. Hau gutxi ez bada pasabidea babesten duen parabolta ez dago gertu, eskalada “interesgarriagoa” bihurtuz, jejeje. Zailtasunak zailtasun, Josuk lehen metro hauek erraztasun osoz eskalatu zituen, ia gelditu gabe, horma hau mila aldiz eskalatua izango balu bezala.
Luzearen lehen metro bertikalak eskalatu ondoren.
Zaharra eta berria, iragana eta oraina, historia eta unea, ilunabar eta egunsentia argazki berean.
Lehen metro tente hauen ondoren horma inklinatuz doa (III/IV), inklinazioa ia erabat galdu arte. Azken metro erraz batzuk eskalatu (kontuz hemen harri askeak daude eta) eta Josuk sabina baten enborraren inguruan jarritako altzairuzko zirgan bilgunea muntatu zuen.
Luzearen zailtasunak amaituta, bilgunera zuzentzen.
“La ostia da zapaltzen ai gean harrik Rabadá beak zapaldutakok izatea, ezta?” esan nion Asierri pixkanaka zabaltzen ari zitzaidan emozioari ezin eutsiz. “Kuriosoa, historia haundiko bidek die hok” erantzun zidan eskalatzeari utzi gabe.
Azken luzearen zati bertikalenean.
Laugarren, eta azken, bilgunea.
Bilgunetik askatu eta "Orratz Gorria"-ren gailurrera bigarrenez igo ginen. Inguruko haitzetatik janari bila ateratako putreek zeru urdina urratzen hasitako hodei sakabanatuak zeharkatzen zituzten, gure inguruan elegante eta axolagabekeriaz bueltak emanez. Zoriontasun sakon baten menpean nengoen: Riglosko bide historikoetako bat eskalatu berria nuen, uste baino gutxiago estutuz eta, beharbada hau zen garrantzitsuena, behetik goraino biziki gozatuz. "Orratz Gorria"-ren gailurrean, Riglosen eskalatutako zoritxarreko lehen aldi hura haizeak eramana zuen betirako.
Bigarrenez "Orratz Gorria"-ren gailurrean.
Argazki pare bat egin, rappela muntatu eta, “Ohiko bidea” eskalatu genuenean bezala, rappel pare batekin berriro ere lurrean geunden.
Lurrera itzultzen...
Motxilak jaso genituenean zalantzan izan ginen hirugarren bide bat eskalatu edo bazkaltzera joan baina, azkenean urdailak buruari irabazi eta, egokiena mahai inguruan gaurko eskaladak bazkari eder batekin ospatzea zela erabaki genuen, baita ondo erabaki ere, jejeje!!!!
Jaitsiera, igoera bezala, lasai hartu genuen, eskaladan bizi eta sentitutakoari barrenean txertatzeko denbora emanez. Momentu oro gelditu eta atzera begiratzen genuen, gurekin batera ondoko “Pecholobo” (105 m, 6c) bidea eskalatzen hasitako bikotearen aurrerapenak ikusteko. Eskaladan zehar sokada honen hegaldietako oihuak behin eta berriz entzun genituen arren jada azkeneko luzera iristear zeuden, poliki-poliki, ausardiaz, hormari metroak irabaziz. Eskaladan ausardia une labur batek denbora luzean iraun dezaken bake sentsazioa sorrarazi dezake.
Ausardiaren baitan hausnarketan ari nintzela begirada sokadaren ezkerrean erdi-ezkututako tximini bertikalera zuzendu zitzaidan, “Edil” bidearen hirugarren luzean eskalatu genuena. Begiak itxi eta duela hirurogeita bi urte Rabadá eta “Cintero” hortik igotzeko izandako ausardia zenbaterainokoa izango zen imajinatzen saiatu nintzen, aurretik inor pasa gabe, tximinietako harrien egoera ezagutu gabe gora jarraituz.
"Cored" Mailoa eta "Orratz" Gorria. Bien artean ikusten den orratz fina "Gómez Laguna" orratza da.
"Orratz Gorria" gertuago. "Pecholobo" bidea eskalatzen ari zen sokada eta honen ezkerrean "Edil" bidearen hirugarren luzeko tximinia ikusi daitezke.
Furgonetara iritsi ginenean Mailoei begira denbora luzean izan ginen, erlojuari begiratu gabe, minutuak kontatu gabe. Horma bertikal horietan duela hirurogei urte eskalada bideak ireki izana ausardia eta konpromiso handiko lanaren fruitua izan zen inongo zalantzarik gabe. Egungo materialarekin zer egingo zuten? Inorrek ez daki. Asierrek esan zidan bezala “dudaik gabe garai hartakok beste pasta batekok zien…”.
Ya lo creo…
Riglos herri eta Mailoak. Leku ikusgarria inongo zalantzarik gabe.
Bi anaiak proiektu berrien bila...
... Alberto Rabadá eta Ernesto Navarro bere garaian izan ziren bezala... Argazki hau Desnivel.com web orritik hartuta dago, hemendik hain zuzen ere.
KRONIKA IDAZTEKO KONTSULTATUTAKO BIBLIOGRAFIA ETA WEB ORRIAK
- Agustín Ch., Carasol M. Riglos Vertical, 326-327. Madrid. Ediciones Desnivel, 2018.
- Planas A., Planas D. Rabadá Navarro. Sus vidas, su técnica y sus vías actualizadas. Cuarte (Huesca). Barrabes Editorial, 2002.
- A0avista bloga. Normal a la Aguja Roja, reseña y croquis. Eskuragarri: http://a0avista.blogspot.com/2010/12/normal-de-la-aguja-roja-riglos-resena-y.html
- Wikipedia. SAxifraga Longifolia. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Saxifraga_longifolia
Alberto Rabadá eta Ernesto Navarroren oroimenez Riglosen altxatutako oroitarria, omenaldi ederra bi eskalatzaile handi hauentzat.
AZKEN 10 SARRERAK
2019/07/01
RIGLOSKO MAILOAK, ORRATZ GORRIA: "EDIL" BIDEA, 105 m, V. 2019/06/22
Nork argitaratua:
Xabi "Smithy" Mujika
ordua:
21:41
Etiketak:
aguja,
aguja roja,
cintero,
edil,
eskalada,
gorria,
orratz gorria,
orratza,
rabada,
riglos,
smithy,
smithyrenbloga
Harpidetu honetara:
Argitaratu iruzkinak (Atom)
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina