"Cored" mailoa argazkiaren erdian, mailo "txikia" izan arren ikusgarria dudarik gabe.
Riglos jenderik gabe zegoen, izurrite batek jota izango balitz bezala. Furgonetak hilerrira doan aldapa neketsu igo ondoren, lurretik altxatutako hautsaren artean aparkalekuan gelditu zen. Erdi irekitako leihoetatik sartutako txitxarren burrunba zen kanpoan bizitza zegoenaren adierazle bakarra. Ateak ireki eta furgonetatik jaitsi ginenean beroak sekulako belarrondokoa eman zigun, oraindik uda amaitu gabe zegoela gogoratuz: “normala kalen iñor ez ibiltzea” pentsatu nuen.
Aukera ezberdinak baloratu ondoren "Cored" mailoko “Oeste clasica” bidea eskalatzea erabaki genuen, bide motza eta, zailtasunari dagokionez, ustez azkar eskalatuko genuena. Gauzarik okerrena? Duen orientazioagatik (mendebaldea) eguzkiak bete betean emango zigula.
HISTORIA PIXKAT
"Cored" mailoa lehen aldiz 1953 urteko azaroan eskalatua izan zen. Eskalada honen egileek J. Vicente, A López (Cintero), P. Pacheco, J.F. Guaza eta R. Montaner izan ziren eta mailoari "Cored" izena jarri zioten Mariano Cored Agustín eskalatzailearen omenez. Huescako eskalatzaile klasiko hau “El Puro”-ren lehen saiakeran zendu zen.
Urte pare bat geroago, 1955an, P. Díaz, R. Motaner, A. Lacasta eta P. Molinak mendebal hormako tximini nabarmena eskalatuz mailo honetako bide klasikoa eskalatu zuten.
70garren hamarkadan eskalada bide zailak iritsiko ziren. Julio Ascaso eta Pedro Expósitok mendian hildako Miguel Lisbona mendizalearen omenez mendebaleko horman bide bat eskalatu zuten. 1977an Torrijo anaiek zailtasunari puntu bat igo eta horma berean bide berria irekiko zuten.
"Oeste clásica bidea" 1993an A. Santolaria eta M. Rufasek birrekipatu zuten.
Riglosko mailo txikietako batzuk, erdian "Cored" mailoa.
Mailotik jaisteko rappel bakarra egiteko, orain arte erabilitako 50 metroetako soka furgonetan utzi eta 60 metroetako bi soka hartu genituen. Honekin batera, eguzki eta beroaren efektua malgutu nahian, ordura arte hutsik eramandako kantinplorak bete, eguzkitako krema erruz eman eta eguzkitarako txapelak jarri genituen.
Material guztia prest, gertuko etxebizitza batetik iristen zen reggaeton "musikaren" zaratapean, lehen izerdi tantak bizkarretik behera erortzen hastearekin batera martxan jarri ginen.
Mailora hurbiltzeko jarraitu beharreko bidea "Aguja Roja" mailora iristeko bide bera denez, ez dut honen inguruko azalpen zehatzik emango.
"Cored" mailoaren hego horma eta bidearen oinera arte jarraitu beharreko bidea.
BIDEAREN DATU BATZUK
- Luzera: 155 metro.
- Luze kopurua: 5.
- Nork irekia: Pepe Díaz, Lacasta, Molina eta Rafael Montaner 1955 urtean.
- Zailtasuna: V+. Luzez-luze: 1ºL: V+ (35 m), 2ºL: IV+ (15 m), 3ºL: IV+/V (40 m), 4ºL: IV+ (20 m) eta 5ºL: III+ (20 m). Azken 25 metroak sokarik gabe betetzen dira, hasierako metro erraz batzuk eskalatu ondoren (II), mailoaren gailurrera oinez iritsiz. Parabolten artean eskalatu beharko dugu, hauen arteko tartea ez baita motza. Lehenengo bi luzeak batean eskalatu daitezke.
- Orientazioa: Mendebaldea, goizaren lehen orduetan itzalpean eskalatzeko aukera emango digu. Hau udan biziki eskertuko dugu.
- Ura: Riglos herrian hartu daiteke.
- Hurbilketa: Kotxea uzten den lekutik ordu erdi inguru.
- Jaitsiera: Mailoaren ekialdeko horman sabina handi eta zahar baten enborraren inguruan muntatutako rappel puntutik. 60 metroetako bi sokekin rappel batekin lurrera iritsiko gara. Ondoren mailoaren ekialdeko kanal harritsua jaitsiko dugu igoerako bidearekin bat eginez.
- Eramandako materiala: 60 metroetako bi soka, luzera ezberdinetako 12 express zinta eta zinta batzuk bilguneetarako. Walkie-talkie pare bat eramatea ere gomendagarria izan daiteke bilguneen artean eta lehen rappela egiterakoan oihuka ez aritzeko.
- Eskalada-bidea eskalatzeko pasatako denbora: Ordu bete eta berrogeita bost minutu.
BIDEAREN KROKISAK
Ibilbidearen nondik norakoak.
Mendebal aurpegiko luzeetako krokis zehatza.
Hego aurpegiko luzeetako krokis zehatza.
DESKRIBAPENA
Bidearen oinera izerditan blai iritsi arren, sudurretik behera itogin moduan eroritako izerdi-tantek ez ziren gehien kezkatzen nindutenak. Kezkagarriena gorputzean sentitzen nuen neke sentsazioa zen, poliki igo arren, mailora arteko igoera ez bainuen eroso egin, hauspoa nahi baino gehiago berotuz. Goizean Panticosan eskalatzen nekea sentitu arren zerbait pasakorra izango zela pentsatu nuen.
- Arguibellen eskalatu genuneko sentsazio iguala dauket. - esan nion Asierri “Le petit Ramoneur” bidean pasatako bero izugarria gogora ekarriz.
- Gaur etzait iruitzen hainbesteko beroik itteonik – erantzun zidan soketako bat zabaldu eta arnesean lotzen zuen bitartean.
Asierrek nonbaiten irakurrita zuen hirugarren luzean putre batek urtero habia egiten duela, baina bidearen oinean eskalada debekatuta zegoela zihoen kartelik ikusi ez genuenez aurrera jarraitzea erabaki genuen.
- Txarrenen putrea badau bidea rappelau ta beste baten eskalauko deu.
Asierri material guztia ematearekin batera, eskuak magnesio hautsetan sartu eta eskalatzen hasi zen.
- Lehengo luzea, 35 metro, V+. Lehenengo metro bertikaletan dago luze eta bide osoko zailtasunik handiena. Hasierako boloak handiak diren arren, metroak irabazi ahala txikituz doaz. Asierrek metroak pixkanaka irabaziz zihoan bolo eta heldulekuen artean gorputzaren orekarekin jolastuz.
Luzearen lehen metroetan.
Hirugarren parabolta atzean utzi ondoren, harkaitz-bloke handi baten azpira iritsi zenean bat batean gelditu zen. Harkaitz-blokean luzearen laugarren parabolta jarrita dago eta bertara iristean dago luzearen pasabiderik gogorrena. Pasabidea errazteko harkaitz blokearen eskuineko harkaitz-zubi batetik kordel zuri bat pasata dago. Asier blokearen azpitik zertxobait ezkerrera bota eta, zuhurtasun handiz, hormaren pasabiderik gogorrena eskalatu zuen (V+), blokearen gaineko erlaitzera igoz.
Harkaitz-blokearen pasabidea eskalatu ondoren. Blokearen eskuinean kordel zuria ikusi daiteke.
Hemendik gora hirugarren luzea amaitu arte igoko genuen tximinian sartu zen. Tximinia hasierako metroetan inklinatua da eta metroak azkar irabazi zituen (IV+), sabina txiki baten enborraren azken aupadarekin erlaitz txiki batean muntatutako bilgunera iritsiz.
Katu oinak jantzi nituenean goizetik oraindik izerdiz hezeak izan arren, hezetasunaren freskotasuna eskertu nuen. Hasierako horma ez nuen eroso eskalatu. Eskuak behin eta berriz magnesiodun poltsan sartzen nituen, izerdiaren aurka behin eta berriz borrokatuz. Bolo pare batek, amuarrain iheskorraren moduan, behatzetatik irrist egin eta erortzear izan nintzenean alarma guztiak piztu zitzaizkidan.
Teknika motxilan gorde, oinekin eskalatzea ahaztu eta konfiantza osoa esku eta besoen indarrean jarri nuen. Ez zen denbora luzea pasa behar izan aurreko egunetan metatutako nekea azaleratu eta besaurreak, azido laktikoz pilatzen hasteko. Indarrak agortu baino lehen, nahi baino gehiago estutuz, besaurreak gogor-gogor nituela horma hala nola eskalatu nuen.
Lehenengo bilgunean.
- Pufffff!!! Segi zu aurretio erdi petauta nauta.- Bota nion Asierri besaurreak astinduz. – goizen ustet gaurko indar guztik gastau dittutela.
- Oaingoa kuarto mas omen da. – erantzun zidan animatu nahian.
- Terzero bada ere igual zait, segi lasai.
Asierri materiala pasatu eta, bilguneran lekuak aldatu ondoren eskalatzen jarraitu zuen.
- Bigarren luzea, 15 metro, IV+. Luzea 5-6 metroetako hormatxo tente bat eskalatuz hasten da. Honen helduleku onak aprobetxatuz Asierrek di-da batean eskalatu zuen, zailtasunik gabe (IV+).
Hormatxoa eskalatu ondoren.
Asierrek eskalatzen zuen bitartean hormaren eskuinean zerbaitek atentzioa deitu zidan. Begirada zuzendu eta harrien artean, belar batzuen artetik uztaidun iltze zahar baten burua ikusi nuen: "deskuidau ezkeo 1955etio hemen dau" pentsatu nuen. Azkar-azkar argazki kamera atera, argazki bat egin eta kamera berriro ere zorroan sartu nuen begirada eta arreta Asierri itzuliz.
Iltze zaharra.
Hormatxoa eskalatuta, tximinia estutu eta "X" teknika erabiliz inklinatutako tximinia eskalatzen jarraitu zuen, metroak poliki baino seguru irabaziz (IV+). Begi bistatik galtzearekin batera arreta segurtagailutik ateratzen zen sokara zuzendu nuen, zizarearekin arrantzan aritzerakoan bezala, Asierren eskalada sokak helarazten zidan tentsioarekin jarraituz.
- Reunión!!!!
Bigarren bilgunetik behera egindako argazkia. Lehen bilgunea ezkutuan gelditzen da.
Sokak arnesetik tiraka hasi zirenean eskalatzen hasi nintzen. Luzea teknikoki zaila ez izan arren, eskalatzen hasi eta gutxira izerditan hasi nintzen eskuetako behatz bustietan konfiantza galduz. Magnesiodun poltsan eskuak lehortzeko adinako hautsik ez zegoela sentitzen nuen, eskuak behin eta berriz poltsan sartuz.
- Oain kontuz ibili sasik dare ta.
Gora begiratu eta Asierren azpian sasiak ikusi nituen. Tximinian hankak ongi zabaldu eta, sasien arantza zorrotzak ekidinez, azken metroak eskalatu nituen bilgunera iritsiz. Asierri express-zintak ematen nizkion bitartean gora begiratu eta gure buruen gainetik zerura zuzen-zuzen zihoan tximinia bertikala ikusi nuen. Tximiniaren bertikaltasunak zirrara eragin zidan baita, zergatik ez esan, beldur pixkat ere.
- Hoi kuarto mas da? - Galdetu nion Asierri zur eta lur krokisa begiratu ondoren.
- Hala jartzeo bai - erantzun zidan - baña gehio dala emateo.
- Hirugarren luzea, 40 metro, IV+/V. Luze honetatik zailtasunak baino parabolten arteko tarteak kezkatzen gintuen, Asierrek hauen arteko tartea luzea dela irakurrita zuen eta. Ideia hau burutik kendu nahiko balu bezala bilgunetik berehala atera zen, "X" teknika utzi gabe lehen metroak irabaziz (IV+).
Luzearen lehen metroetan.
Lehen metroen ondoren, bolo handi batera iritsi aurreko erlaitz txiki batera iritsi, buelta hartu eta argazki bat egin zidan.
- Oaingoz ez da zaile - esan zidan lasai asko argazki makinak "klik" egitearekin batera.
- No, no, no - erantzun nion behatza batera eta bestera mugituz - gaur gorputze eztau behar bezela, no,no,no.
"No,no, no...". Bigarren bilgunetik zintzilik.
Besoekin baino oinekin eskalatuz, bolo handia atzean utzi eta metro bertikalak poliki-poliki irabazten jarraitu zuen, parabolt bakoitzera iristea garaipen txiki bat bezala hartuz (IV+). Asierren eskalada, azkarra izan gabe, lasaia zen, dena kontrolpean zuenaren sentsazioa helaraziz.
Bolo handia atzean utzi ondoren.
Metroak eskalatzen zituen heinean tximinia makurtzen doa honen kanpotik eskalatzera behartuz (V). Konturatu nintzenerako nire gainean nuen, bertikalean, bere mugimenduak jarraitzea lepoko mina eraginez.
Tarteka gora eta, lepoari atseden emateko, tarteka behera begiratzen nuen bitartean, Asier tximiniaren amaierara iritsi zen.
Tximiniaren amaieran.
Tximinia eskalatuta, honen eskuineko horma inklinatura pasatu eta azken metro batzuk eskalatuz (IV+) hirugarren bilgunea kokatutako erlaitz zabalera iritsi zen.
Hirugarren luzea "Aguja Roja" mailoaren "Edil" bidearen bigarrena gogora ekarri zidan. Tximinia bertikal eta perfektua, oinak horma batean eta bestean jarriz eskalatu behar dena. Oinen azpiko amildegi sentsazioa izugarria da, behera begira geldituz gero erakartzen duen horietakoa. Luze honetan grabitatearen aurka borrokan ari nintzenaren sentsazio garbia izan nuen. Pena hain nekatuta egon izana, ez bainuen tximini honen edertasunaz behar adina gozatu. Tximiniatik irteteko zertxobait estutu ondoren bilgunera iritsi nintzen.
Tximiniatik ateratzen.
Neka-neka, izerditan blai eta katu oinak kentzeko gogoz izan arren, zoriontsu sentitzen nintzen. Gomendagarriena beharbada bidetik jaistea zela esaten zidan buruari jaramonik egin gabe eskalatzen jarraitzen nuela ikusteak pozten ninduen, nahiz eta eskaladaz ez gozatu. Aitzitik Asier fresko fresko ikusten nuen, sasoiko, eskaladaren esfortzuak beregan eraginik izango ez balu bezala.
Hirugarren bilgunean, "neka-neka, izerditan blai eta katu oinak kentzeko gogoz izan arren, zoriontsu sentitzen nintzen". Gazteleraz esaten den moduan "jodido pero contento,,," jejeje.
- Bueno gutxiñez putren kabie hutsik dau.
Asierren hitzek pentsakeretatik lurrera ekarri ninduten. Alde batera mugitu eta bilgunearen oinean putrearen habia ikusi nuen. Cromlech moduko harrien erdiko adar lehor eta luma zahar batzuk habia izandakoaren testigu isilak ziren. Ez arrautzen arrastorik ezta hezurrik ere, aspaldi zen putreak kumerik hazten ez zuela. Akabo putrearen kezka.
Putrearen habi hutsa.
- Laugarren luzea, 20 metro, IV+. Dagoeneko epeltzen hasitako kantinplorari trago batzuk ur bizi-bizi lapurtu eta bilgunean eroso jarri ondoren Asier eskalatzen jarraitu zuen.
Laugarren luzea bilgunetik eskuinera diagonalean eskalatuz hasten da harkaitz-zubi batetik pasatako altzairuzko kable batera zuzenduz. Bilgunetik gora zuzennean eskalatzen hasiz gero "Sendero Limitek" ireki eta ekipatutako "Vía del bolo" bidearen bosgarren luzea eskalatuko dugu, 6a zailtasunekoa.
Altzairuzko kabletik eskuinerako zeharkaldiarekin jarraitu behar da eskuineko ertzera iritsiz (IV+). Zeharkaldia zaila izan ez arren agerikoa da eta IV+ zailtasun maila zorrotz jarrita duela esango nuke.
Zeharkaldiaren amaieran, hormaren ertzean, hurrengo paraboltaren bila.
Une batez hurrengo parabolta non egongo zen begiratzen aritu ondoren, ertzetik eskuinera zeharkaldian jarraitu eta mailoaren hego aurpegira pasa zen.
- Hemen dau hurrengo parabolta!!! - oihukatu zidan zoriontsu, hego aurpegira pasa eta berehala dagoen erlaitzaren gainetik.
Hego aurpegira ateratzen.
Behin hego aurpegian, helduleku oneko horma inklinatua eskalatuz (III) bilgunera di-da batean iritsi zen.
Bilgunera iritsi aurreko horma inklinatua.
Luze hau ederra bada ere aspaldi zen kontzentrazioa eskaladan baino gorputzean nuen nekean nuela.
- Azkeneko luzea nik eskalaukoet. - esan nion Asierri bilgunera iritsi aurreko erlaitz txikitik.
- Ondo da!!!
Erlaitz txikian neke keinuak egiten.
Bilgunera iritsi, Asierri zintzilik zituen express-zintak "lapurtu" eta denborarik galdu gabe eskalatzen jarraitu nuen.
- Bosgarren luzea, 20 metro, III+. Bilgunetik gora zuzen eskalatzen jarraitu nuen erdian harkaitz-bloke handia duen zuhaixkara zuzenduz (III). Zuhaixka ezkerretik inguratu eta honen gaineko erlaitz txikian atseden hartzen gelditu nitnzen.
Erlaitz txikitik laugarren bilgunera egindako argazkia.
Erlaitz txikitik zertxobait eskuin aldera eskalatzen jarraitu (III) eta luzearen amaierako horma bertikalaren azpian kokatu nintzen.
"... horma bertikalaren azpian kokatu nintzen." Nire azpian harkaitz-bloke handia erdian duen zuhaixka ikusi daiteke.
- Bazpare oain kontuz ibili ze naun bezela deskuidau ezkeo eroi ingo naiz.
Eskuak azkenekoz magnesio poltsan sartu eta, horma bertikaleko helduleku onak aprobetxatuz, bidearen azken metroak gelditzen zitzaidan "duintasunik" handienarekin eskalatzen saiatu nintzen hormaren gaineko bilgunera iritsiz (III).
Bosgarren eta azken bilgunean.
Gertuago... horma bertikala ongi ikusi daiteke, baita harkaitz-bloke handia erdian duen zuhaixka ere.
Laugarren bilgunea bosgarrenetik ikusita.
Asier berehala iritsi gelditu gabe gora jarraitu zuen, 25 metro eskasen (hasieran II, gero oinez) ondoren mailoaren gailurrera iritsiz.
"Cored" mailoaren gailurrean.
Gure eskuinean "Aguja Roja" mailoa bere osotasunean ikusten genuen. "Cored" mailoaren itzala pixkanaka "Edil" bidea estaltzen ari zen, iluntasunak bidea eskalatzen ariko balitz bezala. Orduan bide hau eskalatu genuenean krokisik egin ez nuela gogoratu eta, Asierri esan ondoren, argazki makinak atera genituen mailoa goitik behera metrailatuz.
"Aguja Roja" "Cored" mailotik ikusita, parez-pare "Edil" bideak jarraitzen duen tximinia nabaria itzalpean ikusi daiteke.
Mailoaren gailurrean.
Argazki saioaren ondoren gailurraren bestaldera pasa eta ekialdeko hormara azaldu ginen sabina zahar baten enborraren inguruan muntatutako rappel puntua lokalizatzeko.
Rappela muntatzen...
... eta rappelaren lehen metroetan.
Rappelak 50 metro inguru ditu. 60 metroetako bi sokari ez badugu, bigarren rappel bat homaren erdian dagoen sabina handi baten enborrean muntatu daiteke. Sabinatik beherako metroak, horma makurtzen denez, txorizo baten moduan sokatik zintzilik rappelatzen dira. Komeni da hormaren azpitik kentzea rappelean ezinbestean harriak botatzen baitira.
Rappel erdiko sabinaren parean.
Sabinatik behera, soketatik zintzilik gelditzen den lekura iristen.
"Aguja Roja" mailoa, rappel-aren oinetik ikusita.
Mailoaren ipar horman honen mendebal hormaren oinera itzultzeko bigarren rappel bat muntatuta dagoela irakurri arren, ekialdeko harritzatik jaistea azkarrago izango zela pentsatu genuen. Bitan pentsatu gabe traste guztiak jaso eta harritzan behera hasi ginen.
A zer nolako jaitsiera kaskar eta ezerosoa, eneeeeee!!!!!! Alde bateko eta besteko zuhaixken adarrei eutsiz, tarteka erdi eskiatzen eta ipurdikoren bat edo beste izan eta gero, hautsez beteta, harritza osorik jaistea lortu genuen, metro gutxi batzuk beherago igoerako bidearekin bat eginez.
Harritzaren amaieran. A zer nolako lasaitasuna hartu genuen!!!!
Kotxera arteko itzulera ezustekorik gabe joan zela esatea gustatuko litzaidake. Fundamentuzko krokis bat egiteko helbururarekin argazki on baten bila hasi eta sasi artean galduta bukatu nuen. Hainbat sasi eta zuhaixken erditik pasa ondoren, hankak goitik behera urratuta, Asierrekin bat egin nuen. Eskerrak motxila berak jaitsi zidan!!!
- Holako lekuta galtza motxekin ezin da etorri.
- Bai horire gaur ikasiet - erantzun nion hanketako azkurari hala nola eutsiz - gutxiñez fundamentuzko argazkie indetela ustet behintzat, jejeje.
"Cored" mailoa arratsaren urre kolorekin argituta.
Furgonetara iritsi ginenean biharamunerako Peña Ruebako plana bertan behera utzi eta oporraldiei amaiera ematea erabaki genuen. Gosaltzeko erositako madalenak "afaltzen" genituen bitartean eguzkia Riglos eta Peña Ruebaren atzetik ezkutatuz joan zen, zerua eta hodeiak gorri koloreko mila tonalitatez piztuz. Azken izpiak zeruertzean ezkutatzearekin batera furgonetaren motorra martxan jarri zen.
Riglos tristura puntu batekin utzi nuen, bide eder bat nekearen eraginez ez nuelako gozatu. Asierri esan nion bezala, "bidea igo, igo det, baña eztet eskalau". Etxera iritsi ginenean bideaz ez gozatzearen sentsazioaren gainetik buru eta gorputzari gogor egin eta aurrera jarraitzeak sortutako sentsazio lasaigarria nuen nagusi, dutxan sartu eta ur beroak hanketako urratuak erretzen hasi zenean berehala alde egingo zuena, jejejeje.
Egunaren azken argiek Riglos eta Peña Rueban eragiten.
KRONIKA IDAZTEKO KONTSULTATUTAKO BIBLIOGRAFIA
- Agustín Ch., Carasol M. Riglos Vertical, 306-307. Madrid. Ediciones Desnivel, 2018.
- Guinda A. Guía de escalada de Riglos, Agüero y Foz de Escalete, 146-160. Zaragoza. Prames Editorial, 2004.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina